Kowieńska Bazylika Zmartwychwstania Pana Jezusa Chrystusa to największa i najbardziej monumentalna świątynia w krajach bałtyckich. To też jeden z najcenniejszych obiektów architektury modernistycznej w Kownie – dawnej, tymczasowej stolicy Litwy. W 1922 roku, po przywróceniu tam państwowości, zrodził się pomysł wybudowania kościoła jako symbolu dziękczynienia Bogu za odzyskaną wolność.
W 1926 roku powołano radę budowy świątyni, a dwa lata później Gmina Kowno przekazała działkę – dawny rynek Žaliakalnis, która została wybrana ze względu na dobrą widoczność ze wszystkich stron Kowna. Pod koniec tego samego roku ogłoszono konkurs na projekt kościoła. Komitet organizacyjny budowy wybrał projekt ówczesnego naczelnego inżyniera miasta Kowna K. Reisonsa i zlecił jego dalsze opracowanie.
Wikimedia Commons / CC BY-SA 3.0 / Modris Putns
Finalny projekt, według którego rozpoczęto budowę, powstał dopiero w 1932 roku. Łączył w sobie ducha nowoczesności, kościelnego i monumentalnego. Budowę rozpoczęto w 1934 roku. Chciano, aby świątynia była jednym z największych arcydzieł XX w. Miała o tym decydować nowoczesna stylistyka, zaawansowane technologie, najlepsze materiały oraz bardzo dobra jakość robót budowlanych. W środku miało być najlepsze wyposażenie: windy, organy oraz dzieła najsłynniejszych artystów litewskich. Nawet swoją wielkością Kościół Zmartwychwstania Pańskiego musiał przewyższać wszystkie kościoły w krajach bałtyckich. Architekt pochodzenia łotewskiego K. Reison ucieleśnił w tym dziele panujący wówczas racjonalizm, ekspresyjną prostotę i wyraźny wertykalny rytm bryły bazyliki. Konstrukcja kościoła to żelbetowe ramy obłożone cegłami. Prawdziwą innowacją był płaski dach. Stolarka okienna i drzwi wykonane zostały z dębu. Sam kościół miał stać się narodowym Panteonem: w specjalnie wybudowanych podziemnych kryptach chowano najbardziej zasłużone dla narodu osobistości i przenoszono do nich szczątki zmarłych wcześniej ważnych dla Litwy osób.
W 1934 roku poświęcono kamień węgielny przywieziony z Góry Oliwnej w Jerozolimie i rozpoczęto kopanie fundamentów. W 1940 roku zakończono główne prace budowlane. Przerwała je okupacja, w czasie której obiekt służył jako magazyn papieru. W 1952 roku dekretem Stalina w kościele powstała fabryka. Przebudowano wówczas świątynię, modyfikując i zacierając jej cechy.
W 1988 roku po rozpoczęciu odrodzenia narodowego społeczeństwo zaczęło domagać się zwrotu kościoła wiernym. W trakcie odbudowy dokonano pewnych zmian w projekcie. Wzięto pod uwagę, że odbudowane sanktuarium powinno służyć nie tylko potrzebom sakralnym, ale także wydarzeniom kulturalnym. W 2015 roku Kościołowi Zmartwychwstania Pańskiego nadano status bazyliki.
Źródło: tropter.com
Zobacz też: Architektura | Modernizm | Architektura sakralna | Litwa | Ciekawostki
Temat: Kowieńska Bazylika Zmartwychwstania Chrystusa: arcydzieło modernizmu
