Odbudowa przy Markowskiej 16. Praska kamienica była w tragicznym stanie

Latem 2023 roku zakończyła się odbudowa kamienicy pod adresem Markowska 16 na warszawskiej Pradze. Nieruchomość została wzniesiona w latach 20. XX wieku, natomiast w 2019 roku ze względu na zły stan techniczny obiekt rozebrano, a następnie rozpoczął się proces jego odtwarzania. Obecnie działa tam Warszawskie Laboratorium Innowacji Społecznych „Synergia” – miejsce, gdzie mieszkańcy i mieszkanki Pragi mogą wspólnie i aktywnie spędzać czas. Jest to jedna z miejskich inwestycji zrealizowanych w ramach Zintegrowanego Programu Rewitalizacji m.st. Warszawy do 2022 roku.

Kamienicę na narożnej działce (obecnie ul. Markowska 16, wówczas numer hipoteczny 211 Praga) wzniosła Paulina Kurnatowska – najprawdopodobniej pod koniec lat 20. XX w. Czteropiętrowy budynek uzyskał sześcioosiową elewację od strony ulicy Ząbkowskiej, zaokrąglony trójosiowy narożnik, zwieńczony wystawką z trzema półkolistymi oknami, oraz jedenastoosiową elewację od strony ulicy Markowskiej. Od podwórza do domu frontowego przylegała oficyna. Dom wymurowano z cegły, otynkowano, a w parterze elewację urozmaicało boniowanie. Wejścia do dwóch klatek schodowych umieszczono od strony dziedzińca.

Kamienica obecnie, po odbudowie. Fot. whiteMAD/Mateusz Markowski

Kamienica była zagrożona katastrofą budowlaną już w 2013 roku. Wówczas wykwaterowano wszystkich jej mieszkańców, a budynek został wyłączony z użytkowania i zabezpieczony tymczasową konstrukcją stalową spinającą ściany zewnętrzne. Nie zapobiegło to jednak dalszemu pogarszaniu się jego stanu. W kolejnych latach prowadzono kolejne szczegółowe badania i pomiary obiektu. Wszystkie opracowania wskazywały na bardzo zły stan techniczny kamienicy oraz dużą degradację materiałów, z których została wykonana. Zużycie techniczne obiektu wynikało także z jego wieku, trwałości zastosowanych materiałów oraz jakości wykonania.

Markowska 16 przed i po odbudowie. Autor zdjęcia: maj/fotopolska.eu, Licencja: CC-BY-SA 3.0 i whiteMAD/Mateusz Markowski

Jak wykazały przeprowadzone ekspertyzy, zły stan techniczny budynku i fundamentów nie pozwolił na przeprowadzenie remontu. Konieczne było całkowite odtworzenie konstrukcji, stąd podjęto decyzję o rozbiórce. Roboty budowlane rozpoczęły się pod koniec 2018 roku. Prace prowadzone były od górnych kondygnacji, ręcznie, przez wykwalifikowaną ekipę budowlaną.

Rozebrana kamienica i to samo miejsce dziś. Fot. Google Maps i whiteMAD/Mateusz Markowski

Kamienica przy ul. Markowskiej 16 została odtworzona w jej zasadniczo historycznym kształcie i częściowo z użyciem oryginalnej cegły. Obiekt posiada siedem kondygnacji, w tym jedną podziemną. Budynek do momentu rozbiórki posiadał oryginalne balustrady na balkonach – po konserwacji zamontowano je z powrotem. Wprowadzono jednak pewne zmiany, które widać na zdjęciach porównawczych sprzed i po odbudowie.

Elewacja od ul. Markowskiej przed i po odbudowie. Fot. Google Maps i whiteMAD/Mateusz Markowski

Pierwszą widoczną zmianą jest podniesienie wysokości stropu na ostatniej kondygnacji. Inne proporcje mają też odtworzone półkoliste okna narożnej wystawki. Jednak największą modyfikacją w stosunku do oryginału była zmiana wyglądu narożnika. Dawniej był on zaokrąglony, obecnie posiada kształt trapezu. Zlikwidowano także skrajny pseudoryzalit od strony ul. Markowskiej oraz zmieniono nieco boniowanie parteru. W umiejscowionych tam lokalach zamontowano duże okna wystawowe i drzwi w ciemnym kolorze.

Narożnik dawniej i obecnie. Autor: benkamorvan/fotopolska.eu, Licencja: CC-BY-SA 2.0 

Szkielet budynku został wykonany w technologii żelbetowej, ściany działowe oraz wypełniające z cegły, natomiast więźba dachowa została rozebrana i odtworzona w tej samej konstrukcji co historyczna. Przed rozpoczęciem prac trzeba było wzmocnić także fundamenty sąsiednich budynków. Na wewnętrznym dziedzińcu pojawiły się m.in. nowe chodniki, miejsce zabaw dla dzieci oraz podjazd dla osób z niepełnosprawnościami. Wysiana została trawa i ustawione ławki oraz stojaki na rowery.

Stan surowy i obecny. Fot. Google Maps i whiteMAD/Mateusz Markowski

Prace zakończono w lipcu 2023 roku. Inwestorem Zastępczym była firma SAFEGE S.A.S. Oddział w Polsce, a generalnym wykonawcą została firma MISECO, która ma doświadczenie w pracach przy tego typu obiektach. Wszystkie prace prowadzone były pod ścisłą kontrolą Stołecznego Konserwatora Zabytków oraz prowadzącego inwestycję Zakładu Gospodarki Nieruchomościami Warszawa Praga-Północ.

Markowska 16 w 2013 i 2024 r. Fot. Google Maps i whiteMAD/Mateusz Markowski

Źródło: um.warszawa.pl, varsavianista.pl

Czytaj też: Miasto | Architektura w Polsce | Historia | Warszawa | Ciekawostki