Gdańsk od paru pokoleń jest moim miastem rodzinnym, dlatego postanowiłam skupić się na problemach, które niechętnie podejmowane są przez zamieszkujących je architektów. Okres po II wojnie światowej to problem ciągle brakujących mieszkań. Zagwarantowanie mieszkańcom dachu nad głową wymuszało budowanie prostych bloków z prefabrykatów, które musiały powstawać w błyskawicznym tempie, przy zminimalizowanych kosztach.
Czasy te zainspirowały mnie do podjęcia problemu budowania obiektów mieszkalnych prefabrykowanych w miastach. Przyglądając się prowadzonym renowacjom obiektów, zarówno na terenie Dolnego Miasta jak i ulicy Chłodnej, postanowiłam podjąć działania dotyczące Punktowca przy ulicy Chłodnej 1 w Gdańsku. „Nigdy nie wyburzaj, nigdy nie usuwaj ani nie zastępuj, zawsze dodawaj, przekształcaj i wykorzystuj ponownie!” – te słowa duetu Lacaton&Vassal są niezwykle ważne i aktualne. Podczas wyboru tematu dyplomu zadawałam sobie pytanie, czy lepszą decyzją będzie pozostawienie Punktowca w niezmienionej formie, czy może jednak podjęcie próby interwencji, która pozwoli na wpisanie się obiektu w charakter dzielnicy i jednocześnie polepszy komfort zamieszkiwania mieszkańców bloku.
Punktowiec przy ulicy Chłodnej 1 w Gdańsku to blok mieszkalny wybudowany w latach 70. XX wieku na potrzeby pracowników zatrudnionych w gdańskiej rafinerii. Przewidziane rozwiązania przestrzenne oraz zaprojektowane mieszkania o niezmiernie małej powierzchni nie odpowiadają obecnym standardom budownictwa mieszkaniowego. Obecna forma obiektu i jego usytuowanie nie nawiązuje relacji z otoczeniem. Budynek pozostaje autsajderem tej dzielnicy.
Punktowiec przy ulicy Chłodnej 1 w Gdańsku – budynek i jego otoczenie
Odnosząc się do zasady „nigdy nie burzyć” wypowiedzianej przez duet architektów Lacaton&Vassal postanowiłam możliwie nie ingerować w strukturę i konstrukcję budynku. W tym celu postanowiłam otoczyć budynek tarasami i balkonami, oraz dodać nową, drugą skórą budynku, która będzie stanowiła jego nową elewacje. Dotychczasowe elewacje na niektórych poziomach będą pełnić funkcje ścian wewnętrznych, a okna po wyjęciu ściany podokiennej stanowią przejście do nowoprojektowanej części. Nowozaprojektowane, okalające budynek tarasy opierają się na niezależnej od budynku konstrukcji. Nieregularny kształt tarasów i nałożona na całą elewacje stalowa siatka oraz pnącą się na tarasach roślinność tworzą miękką formę budynku neutralizując brutalną bryłę kanciastego i dominującego budynku. Zaprojektowane z ażurowej kształtki ceramicznej ogrodzenie akcentuje historyczną linię zabudowy, w miejscu której do II wojny światowej znajdowały się kamienice. Zastosowanym materiałem nawiązując do cegły czerwonej i żółtej chętnie stosowanej w tej dzielnicy.
W ażurowym ogrodzeniu wprowadzono dwa wejścia – jedno prowadzące do budynku, a drugie do ogrodu – zlokalizowane w miejscu drzwi wejściowych do dawnych klatek schodowych kamienic. Zlokalizowanie głównego wejścia do budynku od ulicy Łąkowej zapewnia mieszkańcom bezpośrednią komunikację w kierunku ulicy Łąkowej. Masyw ściany nieistniejących kamienic ma symbolizować nasada wierzb po obu stronach ażurowego ogrodzenia. Dodatkowo wybór wierzby nie jest przypadkowy i łączy się z dawną nazwą ulicy Łąkowej, która pierwotnie była ulicą Wierzbową. Zaprojektowane ogrodzenie otacza teren przeznaczony wyłącznie dla mieszkańców budynku. Znajduje się tam ogród z tarasem akcentującym bezpośrednio po stronie zachodniej budynku obrys historycznych kamienic. Taras stanowi naturalne przedłużenie parteru i umożliwia zorganizowanie aktywności fitnessu, biesiadowania, plażowania w przestrzeni ogrodu. Na otoczonym zielenią tarasie zaprojektowałam m. in. płytkie kamienne korytka z wodą, które można przekroczyć dzięki drewnianym mostkom. Inspiracją do włączenia wody w aranżację ogrodu były dawniej znajdujące się na ulicy kanały melioracyjne.
Przestrzeń parteru Na parterze zaprojektowana została przestrzeń rekreacji do wspólnego spędzania czasu. Przestrzeń ma zapewnić możliwość integracji mieszkańców poprzez odpoczynek, relaks czy wysiłek fizyczny. Dodatkowo w budynku przewidziana została kawiarnia z punktem sprzedaży wyrobów piekarniczych i cukierniczych. Zaprojektowane przejście prowadzi bezpośrednio z klatki do lokalu, które dostępne jest wyłącznie dla mieszkańców bloku. Przy wejściu do klatki przewidziana została portiernia z osobą czuwającą nad obiektem. Wejścia do budynku oraz przestrzenie wnętrz zostały przystosowane do korzystania przez osoby starsze, rodziny z małymi dziećmi czy osoby z niepełnosprawnościami. Materiały użyte na zewnątrz takie jak cegła, siatka oraz metal znalazły swoje zastosowanie również we wnętrzach. Wyróżnione ściany w strefie klubowej zostały pokryte tapetą z autorsko zaprojektowanym wzorem.
Mieszkania i apartamenty Zwiększenie powierzchni jednostek mieszkalnych poprzez zaprojektowanie mieszkań jednopoziomowych i dwupoziomowych o metrażu od 48 do 150 m2. W mieszkaniach jednopoziomowych doprojektowany został taras i balkony zamykane szklaną ścianą osłonową. Mieszkania dzięki temu zabiegowi uzyskują od 3 do 25 m2 dodatkowej powierzchni, znacznie poprawiające komfort życia mieszkańców. Apartamenty dwupoziomowe, powstały w wyniku połączenia w pionie dwóch mieszkań. Na I poziomie zaproponowane zostały balkony od strony wschodniej, a z pozostałych stron otwarty taras. Na tarasach posadowione zostały zielone pnącza w obszernych donicach. Przearanżowane i powiększone mieszkania mają dostęp do większej ilości światła i możliwość otwarcia na otaczające się widoki.
O architektce
Katarzyna Matyja, Urodzona w Gdańsku w 1998r. W 2022r. ukończyła gdańską Akademie Sztuk Pięknych (https://asp.gda.pl) na wydziale Architektury i Wzornictwa, na kierunku Architektura Wnętrz. Dyplom magisterski, który obroniła z wyróżnieniem, realizowała u prof. Beaty Szymańskiej w Pracowni Architektury Wnętrz I. Do tej pory dyplom został wystawiony na dwóch wystawach: Tytuł 3.0. Wystawa Dyplomów Projektowych oraz Art’em All 2. Wielki przegląd prac studenckich ASP w Gdańsku w przestrzeni Plenum w Gdańsku. W 2021r. wystawiona została instalacja artystyczna pt. Rozpad, której była współtwórczynią, na wystawie prac studentów polskich uczelni artystycznych „Kasandra”, która odbyła się w ramach V edycji Festiwalu „Scena w Budowie” w Centrum Spotkania Kultur w Lublinie. Projekt był realizowany w Pracowni Architektury Spektaklu i Scenografii u dr Katarzyny Zawistowskiej. Praca została również wybrana i opublikowana w katalogu z wystawy.
źródło: Katarzyna Matyja / wizualizacje: Katarzyna Matyja
Czytaj też: Architektura w Polsce | Gdańsk | Polscy projektanci | Metamorfoza | Wieżowiec |
