8 września 2023 roku piramidy w Ustroniu zostały wpisane do rejestru zabytków nieruchomych województwa śląskiego. Dzielnica leczniczo-rehabilitacyjna Ustroń-Zawodzie stanowi ikoniczny przykład wczasowej architektury socmodernistycznej. To kolejne tego typu obiekty, które zostały objęte ustawową ochroną.
Zespół zabudowy sanatoryjno-uzdrowiskowej składa się z 21 budynków. Projekt Aleksandra Franty, Henryka Buszko i Tadeusza Szewczyka zaczął powstawać jeszcze w latach 60. XX wieku, a ostatnie obiekty ukończono w 1988 roku.
Piramidy w Ustroniu. Autor: Bronisław Miech
W uzasadnieniu wniosku można przeczytać:
Dzielnica leczniczo–rehabilitacyjna Ustroń–Zawodzie (powiat cieszyński, województwo śląskie), powstała w latach 1968–1988 (architekci: Henryk Buszko, Aleksander Franta, Tadeusz Szewczyk) jako zaplecze wypoczynkowe dla mieszkańców Górnośląskiego Okręgu Przemysłowego, stanowi ikoniczny przykład wczasowej architektury socmodernistycznej. Należy wskazać, że wartość całego założenia została wykreowana przy wykorzystaniu walorów malowniczego usytuowania, w miejscu stanowiącym atrakcję turystyczną regionu, po wschodniej stronie rzeki Wisły, w dzielnicy Zawodzie, położonej u stóp gór Równicy i Polanicy, w sąsiedztwie stacji kolejowej rozpoczynającej znakowane szklaki turystyczne w kierunku pd.-zach. na Czantorię Wielką i Stożek, na zachód na Równicę oraz na pd.-wsch. na Magurkę i Baranią Górę. Trasa jest powszechnie uważana za niezwykle urokliwą z uwagi na krajobrazowe piękno stoków zalesionych bukami. Od 1959 r. obszar włączono w beskidzki pas uzdrowiskowo-wypoczynkowy Ustroń–Wisła–Szczyrk i rozpoczęto jego zagospodarowanie architektoniczne.
Wtórna zabudowa (m.in. domy jednorodzinne oraz budynki gospodarcze), która pojawiła się w ciągu ostatnich kilkudziesięciu lat na terenie uzdrowiska nie zaburzyła znacząco jego układu. Warto wspomnieć, że pierwotny projekt nigdy nie został zrealizowany w całości. Wybudowano zaledwie 17 z 28 planowanych piramid.
Obecnie niektóre z zabytkowych budynków wymagają przeprowadzenia robót remontowych i prac. Inne, naruszone wtórnymi przekształceniami, wymagają również uporządkowania architektonicznego. Pomimo widocznych niewielkich śladów zużycia, czy miejscowo niekorzystnych ingerencji budowlanych, większość obiektów zachowała pierwotny charakter i prezentuje czytelne wartości typologiczne i dawne walory. We wrześniu 2022 roku TUTAJ pisaliśmy o oficjalnie zaprezentowanych planach rozwoju uzdrowiska. W swoich koncepcjach architekci odwołują się do rozwiązań proponowanych przez projektantów zabytkowego założenia.
Źródło: slazag.pl, architekturaibiznes.pl
Czytaj też: Ciekawostki | Podróże | Architektura PRL | Hotel | whiteMAD na Instagramie
