Polskie Towarzystwo Turystyczno-Krajoznawcze we współpracy ze Stowarzyszeniem Architektów Polskich Oddział Krakówrozstrzygnęło międzynarodowy, jednoetapowy, realizacyjny konkurs architektoniczno-urbanistyczny, którego celem było uzyskanie najlepszego rozwiązania dla budynku modelowego Schroniska Górskiego Na Lubaniu. Zwycięski projekt schroniska na Lubaniu wykonało konsorcjum trzech krakowskich pracowni: Sławomir Janas Pracownia ES-JOT, Bartosz Pionka Pracownia Architektoniczna, Architekt Michał Włosowicz. My prezentujemy wam pracę pracowni NMS Architekci, która nie wygrała co prawda konkursu, ale uznaliśmy, że warto zaprezentować efekt ich pracy.
Pasmem Lubania w Gorcach przebiega Główny Szlak Beskidzki „wyznakowany kolorem czerwonym”, gdzie na trasie od Krościenka nad Dunajcem do Turbacza (ok. 11 godzin marszu), nie ma obiektów stałych pozwalających na nocleg, wypoczynek czy też schronienie. W 1937 roku na tej trasie, na Samorodach pod szczytem Lubania (1211 m npm) wybudowano schronisko, które jednak w 1944 roku zostało przez okupanta spalone. Pozostały po nim tylko ruiny przyziemia z elementów murowanych z cegły i kamienia. W latach 1973 do 1976 PTTK wybudowało na Polanie Wyrobki, nieco poniżej szczytu Lubania, małe schronisko górskie, które w 1978 roku całkowicie spłonęło.
Wybudowanie schroniska będzie kontynuacją schroniskowej tradycji Lubania zainicjowanej w 1937 roku przez Tatrzańskie Towarzystwo Narciarzy, przyczyni się do racjonalizacji ruchu turystycznego, zmniejszając presję turystów na inne cenne przyrodniczo obszary. Całoroczny, usytuowany w partii szczytowej pasma obiekt, będzie także punktem obserwacyjnym, jego personel wspomagać będzie mógł administrację leśną w sygnalizowaniu zagrożeń w tym pożarowych i związanych z dewastacją środowiska.
PROJEKT SCHRONISKA NA LUBANIU AUTORSTWA PRACOWNI NMS Architekci
Idea projektowa
Zaproponowane rozwiązanie przestrzenne jest próbą połączenia współczesnej architektury z poszanowaniem dla elementów żywej tradycji i wciąż pamiętanej historii miejsca. Forma obiektu, chociaż wyrazista, ze względu na jej wkomponowanie w teren i niewielką wysokość nie dominuje nad krajobrazem jednocześnie tworząc właściwą oprawę dla reliktów dawnego schroniska, które umieszczono w centralnym punkcie kompozycji. Zastosowanie lokalnie dostępnych materiałów budowlanych – w większości pochodzenia naturalnego- w zamierzeniu zespołu projektowego pozwoli nie tylko na zachowanie racjonalności ekonomicznej przedsięwzięcia, ale również na szlachetne starzenie się budynku i jego stopniowe znikanie w krajobrazie.
Zagospodarowanie terenu
Budynek schroniska oraz budynek pomocniczy zostały zlokalizowane w granicach terenu objętego miejscowym planem zagospodarowania przestrzennego. Schronisko zaprojektowano na planie okręgu z wewnętrznym dziedzińcem otaczającym ruiny dawnej zabudowy. Budynek pomocniczy mieszczący funkcje przewidziane regulaminem konkursu m.in. garaż, pomieszczenia techniczne i na odpady, oraz węzeł higieniczno- sanitarny znajduje się w miejscu optymalnym ze względu na obsługę bazy namiotowej i minimalizację potencjalnych uciążliwości dla użytkowników schroniska. Pozostałe wymagane elementy zagospodarowania terenu takie jak zbiornik retencyjny wody czy zespół urządzeń do neutralizacja ścieków rozmieszczono z uwzględnieniem ukształtowania trenu i optymalizacji nakładów na ich wykonanie. Budynki nie ingerują w przebieg istniejących szlaków turystycznych.
Koncepcja architektoniczna
Architektura obiektu zapewnia doskonałe warunki do podziwiania panoramy Pienin i pozostałości starego schroniska. Wejście do budynku prowadzi ścieżką poprzez ruiny co dodatkowo podkreśla ich znaczenie i jest istotne z punktu widzenia budowania tożsamości miejsca. Częściowe wzniesienie budynku ponad powierzchnię terenu minimalizuje problemy wilgoci, ułatwia naturalny spływ wody i śniegu, a w trakcie niespodziewanego opadu zapewnia schronienie dla przebywających w pobliżu turystów.
Funkcjonalnie budynek podzielono na część centralną, znajdującą się na poziomie terenu bezpośrednio za głównym wejściem, w której zlokalizowano część konsumpcyjną, przestrzeń przeznaczoną dla turystów i przestrzeń integracyjną. Do części centralnej przylegają węzły higieniczno- sanitarne i kuchnia odpowiednio po stronie zachodniej i wschodniej. Za nimi zlokalizowano dwa zespoły pokoi mieszkalnych o zróżnicowanym standardzie, a w części północnej pomieszczenia pomocnicze i magazynowe oraz klatkę schodową. Takie rozmieszczenie funkcji jest optymalne również z punktu widzenia zarządzania energią niezbędną do funkcjonowania budynku. 
Rozwiązania konstrukcyjne i materiałowe
Budynek schroniska został zaprojektowany w technologii szkieletu drewnianego z naciskiem na maksymalną powtarzalność elementów co pozwoli na szerokie zastosowanie prefabrykacji i łatwy montaż konstrukcji na miejscu budowy. Główna bryła budynku została podzielona na 30 modułów w kształcie klina o kącie rozwarcia 120 które łącznie tworzą pełen okrąg. Konstrukcja modułu składa się z 4 ustrojów ramowych usztywnianych przez poprzeczne belki wspierające podłogę i dach. Ciężar pojedynczych elementów drewnianych nie przekracza 60 kg co w ekstremalnym wariancie umożliwi transport i podnoszenie wyłącznie z użyciem siły rąk ludzkich. Posadowienie budynku- w celu zminimalizowania robót ziemnych i żelbetowych zaprojektowano w formie punktowych stóp fundamentowych w osiach pomiędzy modułami.
Rozwiązania instalacyjne
Instalacje zostały zaprojektowane z naciskiem na rozwiązania energooszczędne i maksymalną autonomię. Prowadzenie instalacji przewiduje się w strefie poddaszowej, ogrzewanie oparte będzie o pompę ciepła z wymiennikiem gruntowym lokalnie wspomagane kominkiem. Wentylacja mechaniczna zapewni właściwy komfort cieplny w pomieszczeniach. Technologia kuchni oparta o urządzenia gazowe zasilane z butli. Instalacje elektryczne będą wykonane w minimalnym zakresie umożliwiającym funkcjonowanie obiektu. Przewidziano miejsce na montaż akumulatorów energii produkowanej przez panele fotowoltaiczne i agregat prądotwórczy.
Aspekty proekologiczne i energooszczędne
Wszystkie przegrody zewnętrzne będą wykonane z zachowaniem wysokich parametrów cieplnych. Przeprowadzono pogłębioną analizę warunków oświetleniowych i możliwości wykorzystania energii słonecznej do zasilania budynku co znalazło swoje bezpośrednie odzwierciedlenie w rozwiązaniach przestrzennych m.in. rozmieszczeniu otworów okiennych, doborze wysięgu okapów czy ukształtowaniu dachu optymalnym z punktu widzenia fotowoltaiki. Dach z pustką powietrzną zapobiega przegrzewaniu i zapewnia dodatkową izolację termiczną.
Układ funkcjonalny budynków przewiduje wyłączenie z użytkowania części pomieszczeń w okresie jesienno- zimowym w celu zminimalizowania wydatku energetycznego. Zastosowane materiały budowlane są w ogromnej większości dostępne lokalnie i podlegają dalszemu przetworzeniu i ponownemu użyciu.
Czytaj też: Polska | Architektura | Las | Zdrowie | Domek letniskowy
źródło: materiały prasowe / NMS Architekci / Projekt schroniska na Lubaniu
