Kino Skarpa było jednym z najpopularniejszych tego typu obiektów wzniesionych w powojennej stolicy. Działało w latach 1960–2003 przy ulicy Kopernika 5. Pomimo swojej dużej wartości architektonicznej i historycznej, budynek kina został wyburzony w 2008 roku. Na jego miejscu stanął apartamentowiec.
Budynek został wzniesiony w latach 1956–1960 w modernistycznym stylu, według projektu Zygmunta Stępińskiego, przy współpracy z Andrzejem Milewskim. Swoją nazwę kino zawdzięczało lokalizacji niedaleko skarpy warszawskiej. Było jednym z najciekawszych obiektów architektonicznych tamtego czasu: oryginalny projekt wykorzystywał jednocześnie tendencje zachodnioeuropejskie i elementy tzw. stylu brukselskiego. Budynek cechował się surową, prostą bryłą, natomiast jego wnętrza zdobiły liczne różnokolorowe mozaiki, dekoracje oraz dzieła sztuki.
Premiera “Krzyżaków” w Skarpie. Źródło: NAC – Narodowe Archiwum Cyfrowe www.nac.gov.pl/, Autor: Zbyszko Siemaszko
Uroczystość otwarcia Skarpy odbyła się premierowym pokazem “Krzyżaków” w reżyserii Aleksandra Forda. Zbiegła się w czasie z 550. rocznicą bitwy po Grunwaldem i przyciągnęła tłumy, na bilety czekało się ponoć tygodniami. W latach 70. i 80. w kinie odbywały się Konfrontacje Filmowe – kilkunastodniowe święto kina, a później Warszawski Festiwal Filmowy. Odbywały się tu także głośne filmowe premiery i imprezy, np. w 1977 roku publiczność po raz pierwszy zobaczyła “Człowieka z marmuru” w reżyserii Andrzeja Wajdy. W 1986 r. przeprowadzono remont obiektu, m.in. ściany widowni obłożono płytami dźwiękochłonnymi i wymieniono fotele. Skarpa znalazła się na liście powojennych budynków wartych ocalenia sporządzonej przez SARP.
Kino w 2007 roku i apartamentowiec Rezydencja Foksal obecnie. Fot. Łeba, CC BY 3.0, via Wikimedia Commons i Google Maps
W 2003 roku Skarpa zakończyła działalność, a w budynku otwarto klub. W 2008 roku spółka BBI Development NFI zburzyła budynek i wybudowała w jego miejscu apartamentowiec Rezydencja Foksal. Rozbiórka wzbudzała emocje mieszkańców warszawskiego Powiśla, przywiązanych do obiektu. Według pierwotnych planów miały się w nim znajdować dwie sale kinowe, jednak spółka Max Film, która sprzedała nieruchomość deweloperowi, i która miała wyposażyć i zostać operatorem kina w nowo powstałym budynku, wycofała się z umowy.
Tył Skarpy w latach 60. i Rezydencja Foksal obecnie. Fot. Muzeum Warszawy i Google Maps
Część elementów wystroju wnętrz kina Skarpa zostało zachowanych. Neon imitujący ręczny zapis słowa Skarpa, zaprojektowany przez autora projektu całego budynku, został odrestaurowany i znajduje się w Muzeum Sztuki Nowoczesnej, a kolumny zdobione mozaikami, zaprojektowanymi przez Krystynę Kozłowską, przeniesiono do Hospicjum Onkologicznego Świętego Krzysztofa na Ursynowie. Pierwotnie planowano zachowanie samych mozaik, jednak okazało się, że oddzielenie ich od żelbetowych kolumn jest niemożliwe.
Po wyburzeniu gmachu galeria Zoya zorganizowała wystawę Trzy cegły, na której prezentowała film z rozbiórki, nakręcony przez Artura Zdunika oraz wręczała odwiedzającym fragmenty cegieł rozbieranego budynku.
W czasie rozbiórki robotnicy odkryli pod podłogą Skarpy ogromny schron przeciwlotniczy o powierzchni 1100 m kw. Został wybudowany prawdopodobnie jeszcze przed powstaniem kina.
Źródło: topo-grafie.uw.edu.pl, obiekty.architektsarp.pl
Czytaj też: Architektura w Polsce | Socrealizm | Ciekawostki | Historia | Warszawa
