Smok Wawelski przez wieki działał na wyobraźnię artystów. Najbardziej znaną formę otrzymał dzięki rzeźbie Bronisława Chromego. Mija właśnie 50 lat, od kiedy u wylotu Smoczej Jamy u stóp wzgórza wawelskiego stanęła charakterystyczna rzeźba Smoka Wawelskiego. Niewiele jeden brakowało, by ten jeden z najbardziej rozpoznawalnych symboli Krakowa stał zupełnie gdzie indziej i był fontanną.
Losy wzgórza wawelskiego oraz wawelskiego smoka są nierozerwalnie splecione od czasu, gdy na przełomie XII i XIII wieku w „Kronice polskiej” Wincenty Kadłubek spisał legendę o potworze mającym mieszkać w jaskini u stóp wzgórza. Najsłynniejszym przedstawieniem legendarnego stwora jest rzeźba przygotowana przez Bronisława Chromego, która u podnóża wzgórza wawelskiego została odsłonięta dokładnie pół wieku temu. Pierwotnie miała jednak znajdowała się w innym miejscu i być fontanną. Dlaczego? Bronisław Chromy zdobył wszystkie trzy nagrody w ogłoszonym w 1964 roku konkursie na fontanny miejskie. Fontannę z figurą smoka realizował z myślą o placu Wolnica znajdującym się na krakowskim Kazimierzu. Kiedy rzeźba była gotowa, pracownię artysty odwiedził ówczesny prezydent Krakowa Zbigniew Skolicki i uznał, że musi ona stanąć u stóp wzgórza wawelskiego. Udało mu się przekonać do tego pomysłu ówczesnego dyrektora Zamku Królewskiego na Wawelu prof. Jerzego Szablowskiego. Dzięki temu już od pięćdziesięciu lat Smok Wawelski zieje ogniem przed wejściem do Smoczej Jamy, spotykając się z zainteresowaniem turystów z Polski i całego świata. Na placu Wolnica natomiast stanęło inne dzieło Bronisława Chromego – fontanna Trzej Grajkowie.
Spacerując wokół wzgórza wawelskiego możemy zobaczyć wiele prac artysty. W bezpośrednim jego sąsiedztwie można spotkać trzy kamienne Sowy (1959), pomnik Żołnierzy Polski Walczącej w formie trzech monumentalnych orłów (1992), pomnik psa Dżoka, będący artystycznym wyrazem niezwykłej psiej wierności, a przede wszystkim wspomniany już pomnik Smoka Wawelskiego − najbardziej znane dzieło Chromego, którego sława sięga daleko poza granice Polski.
Od 30 kwietnia w ogrodach Zamku Królewskiego na Wawelu można zobaczyć także wystawę uświetniającą 50. rocznicę powstania pomnika Smoka Wawelskiego – „Smoczy ogród. Bronisław Chromy na Wawelu”. Znalazły się tam rzeźby plenerowe, zaś przekrój całej twórczości artysty można oglądać w ramach wystawy w Autorskiej Galerii Bronisława Chromego w parku Decjusza w Krakowie. Na wystawie w Ogrodach Królewskich, znajduje się też wiele innych równie zachwycających rzeźb artysty, takich jak: Paw (1990), Żurawie (1992), Flamingi (1996), Sowy (2003), Bażanty (2004), Żaby (2004) czy Perkozy (2005).
Dodatkowe informacje na temat wystawy oraz Autorskiej Galerii Bronisława Chromego znajdującej się w krakowskim Parku Decjusza można znaleźć na stronie Zamku Królewskiego na Wawelu.
***
Bronisław Chromy (1925-2017) – słynny krakowski rzeźbiarz, medalier, malarz i grafik urodził się w Leńczach koło Lanckorony. Po ukończeniu krakowskiego Liceum Sztuk Plastycznych rozpoczął studia w tamtejszej Akademii Sztuk Pięknych. Dyplom uzyskał w 1956 roku w pracowni Xawerego Dunikowskiego. Był profesorem Akademii Sztuk Pięknych w Krakowie oraz członkiem Polskiej Akademii Umiejętności.
Jako człowiek wielkiego serca był postacią niezwykle lubianą zarówno w środowiskach artystycznych, świecie kultury, jak również wśród mieszkańców Krakowa, z którymi był ściśle związany przez swoją działalność artystyczną i społeczną.
Bronisław Chromy był cenionym i podziwianym twórcą rzeźby monumentalnej, kameralnej, medalierstwa, a także malarstwa i grafiki. Dzięki swojemu talentowi, niespożytej energii i pracowitości tworzył niemal do dziewięćdziesiątego roku życia, a spod jego ręki wychodziły dzieła, których charakterystyczny styl czynił je niepowtarzalnymi oraz rozpoznawalnymi.
Twórczość Bronisława Chromego jest uniwersalna zarówno pod względem środków wyrazu artystycznego, jak też tematyki dzieł. Wybitny artysta zrealizował liczne pomniki, rzeźby plenerowe i kameralne oraz dzieła sakralne, które na trwałe zapisały się w historii sztuki i kultury narodowej. W swojej twórczości podejmował wiele tematów. Zwracają uwagę m.in. rzeźby o tematyce historycznej i martyrologicznej, kosmologicznej oraz animalistycznej. Wiele z nich podziwiać można w jego Autorskiej Galerii w parku Decjusza.
Twórczości Bronisława Chromego od początku towarzyszyło zainteresowanie krytyków oraz odbiorców sztuki. Wystawy jego dzieł stawały się zawsze ważnym wydarzeniem. Był laureatem licznych nagród oraz wyróżnień, zarówno krajowych, jak i zagranicznych. Jak zapewne każdy twórca, Bronisław Chromy zadawał sobie pytanie, jak długo przetrwają jego dzieła. I chyba właśnie marzenie o długowieczności sztuki i jej sile oddziaływania skłoniły go do stworzenia swojej Galerii, którą wzniósł w krakowskim parku Decjusza, przebudowując według własnego projektu zdewastowaną muszlę koncertową. Od śmierci artysty opiekę nad Autorską Galerią Bronisława Chromego sprawuje powołana w 2020 roku fundacja jego imienia.
Czytaj też: Kraków | Ciekawostki | Wydarzenia | Podróże | whiteMAD na Instagramie
Tekst: Tomasz Kobylański, materiały prasowe
Zdjęcia: Bogusław Świerzowski, źródło: materiały prasowe Miasta Krakowa (krakow.pl) oraz Zamku Królewskiego na Wawelu
