Mur getta w Warszawie zbudowano w 1940 roku. Pojawił się by oddzielić społeczność żydowską od pozostałych mieszkańców Warszawy. Przez lata mur stał się symbolem opresji, osamotnienia i brutalnej siły wymierzonej w bezbronnych ludzi. W 2023 roku mija 80 lat od wybuchu powstania w getcie warszawskim. O wydarzeniach z tamtych lat przypominają świadectwa – dzienniki i zapiski kilkorga osób ukrywających się w płonącym getcie. Symboliczny mur – instalacja, która stanęła 6 września 2023 r. u zbiegu ulic Grzybowskiej i Żelaznej w Warszawie, na historycznej granicy getta, przywołuje pamięć tych tragicznych wydarzeń z perspektywy ich uczestniczek i uczestników.
Celem instalacji „Dwie strony muru” przygotowanej przez Muzeum POLIN we współpracy z agencją Saatchi & Saatchi jest przypomnienie historii setek tysięcy Żydówek i Żydów zamkniętych w getcie.
Nasza instalacja to symboliczny mur, z którego jednej strony znajduje się lustro weneckie pozwalające obserwować to, co dzieje się za murem. Druga strona instalacji to lustro, w którym odbijają się przechodzący i obserwujący ludzie – mówi Marta Dziewulska, rzeczniczka POLIN. „Tacy sami jak ci, którzy żyli i ginęli w getcie. Czas poznać ich historie. Historie ocalałe z morza ognia” – głosi napis skierowany do przechodniów.
To jeden tych z projektów, który naprawdę porusza. Zastanawialiśmy się, w jaki sposób zwrócić uwagę zabieganych przechodniów na tematykę wystawy <Wokół nas morze ognia>. Pomysł zbudowania symbolicznego muru, który pozwala swobodnie spoglądać na otoczenie tylko z jednej strony, wydał się nam niezwykle przejmujący – mówi Małgorzata Wajdziak, Intergrated Communication Director Saatchi & Saatchi
Instalacji „Dwie strony mury” towarzyszy podcast o tytule „Jakby nas ziemia pochłonęła”, którego autorką jest pisarka i dziennikarka Katarzyna Kobylarczyk. Podcast został opracowany na podstawie pamiętników osób ukrywających się w trakcie powstania, to wzruszający reportaż literacki w sześciu odcinkach. Przeplatają się w nim losy sześciu bohaterów walczących o przetrwanie podczas powstania w getcie warszawskim: Stelli Fidelseid, Mieczysława Barucha Goldmana, Anonimowej dziewczyny z bunkra przy ul. Miłej, pana Maura, Łukasza Menesa oraz Krystyny Budnickiej. Wszyscy oni są również bohaterami wystawy „Wokół nas morze ognia. Losy żydowskich cywilów podczas powstania w getcie warszawskim”, prezentowanej w Muzeum POLIN do 8 stycznia 2024.
Olbrzymie znaczenie miał dla mnie fakt, że materiałem wyjściowym są pamiętniki. Osobiste opowieści o sobie samym. Coś niesamowicie intymnego. W przypadku niektórych osób to jedyne, co pozostało. Słowa. Litery na papierze. Po Inżynierze Goldmanie nie pozostał wcale wielki bunkier, który zbudował, ale właśnie papier. A dziewczyna, która na skrawku kartki zapisywała to, co działo się w bunkrze przy Miłej? Nie znamy nawet jej imienia. Nie wiemy, kim była, ile miała lat. Ale widzę ją jak siedzi w ciemności w bunkrze, może przy świeczce, może na warcie przy świetle pożarów – i pisze. I zostają po niej słowa. Dla mnie, dla człowieka, który całe życie pracuje, pisząc słowa, to jest ogromne świadectwo, że to, co robimy ma sens – o podcaście mówi jego autorka, Katarzyna Kobylarczyk.
Podcastu będzie można wysłuchać od 6 września na stronie polin.pl, muzealnym kanale YouTube oraz na platformach podcastowych takich jak Spotify czy Apple Podcast. Link do podcastu w postaci QR kodu jest również dostępny przy samej instalacji.
Za idee kreatywną kampanii i realizację instalacji odpowiada agencja Saatchi & Saatchi we współpracy z Prodigious (Publicis Groupe), która współpracuje z Muzeum POLIN już po raz drugi. Pierwsza wspólna kampania „Inna historia, ten sam hejt”, przygotowana we współpracy ze Stowarzyszeniem Żydowski Instytut Historyczny w Polsce, towarzyszyła wystawie „Obcy w domu. Wokół Marca ’68” i zdobyła aż 3 nagrody Effie Poland w 2019 roku. Zwracała ona uwagę na problem mowy nienawiści i antysemickiego hejtu, obecny zarówno w Internecie, jak i w mediach.
Projekt instalacji współfinansuje miasto stołeczne Warszawa. Podcasty są finansowane przez Islandię, Liechtenstein i Norwegię w ramach Funduszu EOG oraz przez budżet krajowy. Instalacja będzie udostępniona przechodniom do końca października 2023 roku.
Więcej na stronie: www.dwiestronymuru.pl.
fot. Maciej Jaźwiecki
źródło: POLIN (www.polin.pl)
Czytaj też: Historia | Sztuka | Kultura | Warszawa | Miasto | whiteMAD na Instagramie
