W Wilnie na Antokolu odradza się jeden z najpiękniejszych barokowych pałaców dawnej I Rzeczypospolitej – pałac Sapiehów. Prace renowacyjne zaczęto już w 2012 roku i mają zakończyć się tej jesieni. Fasada pałacu odzyska swój pierwotny wygląd – misternie zdobioną, pełną przepychu barokową szatę.
Posiadłość wzniesiono w latach 1691-1697 dla hetmana wielkiego litewskiego Kazimierza Jana Sapiehy wg projektu Giovanniego Pietro Pertiego. Olśniewający budynek miał być świadectwem potęgi Sapiehy, który konkurował z Janem III Sobieskim o tron królewski. Wnętrze zostało udekorowane freskami autorstwa Michała Anioła Palloniego – w Warszawie dobrze znanego chociażby z kościoła kamedułów na Bielanach. Piano nobile (kondygnacja mieszcząca pomieszczenia o charakterze reprezentacyjnym oraz pokoje mieszkalne właściciela) ozdobiono holenderskimi płytkami fajansowymi i mozaikami przedstawiającymi herby, krajobrazy, kościoły i zamki, posiadane lub budowane przez Sapiehów. Posiadłość porównywano do wiejskich rezydencji z tamtego okresu, których pierwowzorem jest prawdopodobnie pałac Wersalski.
Pałac przed przebudowami. Jakub Šolma, Public domain, via Wikimedia Commons
Obiekt został zniszczony w 1700 roku przez skonfederowaną szlachtę w czasie wojny domowej na Litwie. Pałac odbudowano, a w 1809 roku zakupił go rząd rosyjski i zaadaptował na szpital wojskowy. Gmach utracił wówczas hełmy alkierzy i tympanon. Zniszczono też bogate wnętrza, a arkady loggii zostały zamurowane. W okresie międzywojennym częściowo wyremontowany mieścił Szpital Uniwersytetu Stefana Batorego w Wilnie. W czasie II wojny światowej był ponownie użytkowany jako szpital wojskowy. Czasy sowieckie i niepodległej Litwy doprowadziły pałac do ruiny. Zmiany nadeszły w 2012 roku. Prace realizowane od ponad dziesięciu lat mają przywrócić pałacowi oryginalny barokowy splendor.
Pałac Sapiehów przed pracami renowacyjnymi i na ich zaawansowanym etapie. Fot. www.15min.lt i Julijus Balčikonis
Fasada od strony ogrodu w 2015 i 2021 roku. Fot. Julijus Balčikonis i Wojsyl, CC BY-SA 3.0, via Wikimedia Commons
Jak informuje polskojęzyczny portal radia Znad Wilii, w budynku planowane jest otwarcie Centrum Edukacji Kulturowej. Prezentowane ekspozycje mają obejmować różne okresy, przedstawiając historyczną dynamikę rozwoju kulturalnego i artystycznego. W pałacu planowane są wystawy, wycieczki, programy edukacyjne, koncerty, konferencje, specjalne przestrzenie zostaną udostępnione dla ekspozycji prac współczesnych wileńskich artystów.
Źródło: Rekonstrukcje i odbudowy, madeinvilnius.lt
Czytaj też: Architektura | Metamorfoza | Renowacja | Zabytek | Historia | Wille i rezydencje | Litwa | Pałac
