Stuletnia kamienica na Woli figuruje w wojewódzkiej ewidencji zabytków. Mimo to jej stan jest tragiczny, a zniszczona elewacja oraz ślepe okna prezentują przygnębiający obraz. Niestety, są wobec niej roszczenia. Czy zostanie wyremontowana?
Kamienica przy ul. Żelaznej 43 powstała w 1913 roku. Mniej więcej w tym samym czasie w okolicy rosła podobna zabudowa. Budowla podczas II wojny światowej poniosła spore zniszczenia.
Stuletnia kamienica na Woli. Fot. whiteMAD/Mateusz Markowski
Pierwotnie kamienica miała jedno piętro więcej, które zostało zniszczone podczas powstania warszawskiego przez tzw. krowę (z niem. Nebelwerfer – „miotacz mgły”, czyli niemieckie wyrzutnie rakietowe, których zasadniczym celem było prowadzenie szybkiego, zmasowanego i zaskakującego wroga ognia. Przylgnęła do nich polska nazwa krowa z uwagi na charakterystyczny dźwięk, jaki był słyszalny podczas odpalania salwy pocisków). W 1943 roku znalazła się tuż przed murem Getta Warszawskiego. Wtedy wykwaterowano stamtąd Żydów, którzy byli właścicielami nieruchomości.
Kamienica na Żelaznej 43 w latach świetności w roku 1938 i dziś. Źródło: Archiwum Państwowe w Warszawie
Kamienica na Żelaznej 43 w latach świetności w roku 1938 i dziś. Źródło: Archiwum Państwowe w Warszawie
Żelazna 43 w roku 1963 i 2023. Archiwalne zdjęcie (skan) pochodzi z publikacji “Kto to jeszcze pamięta” wyd. Muzeum Woli, Warszawa 2005 a współczesne – whiteMAD/Mateusz Markowski
Budynek w 2018 roku i obecnie. Autor zdjęcia: bonczek_hydroforgroup i whiteMAD/Mateusz Markowski
Po wojnie teren ten nazywano “Dzikim Zachodem”. W odrapanych murach roiło się od przestępców. Kamienica była przeznaczona do generalnego remontu, potem do rozbiórki, a następnie zainteresował się nią konserwator. Od 2007 roku nikt tam nie mieszka. W 2019 roku kamienica i frontowa elewacja zostały wstępnie zabezpieczone. Wcześniej były tam tzw. mieszkania kwaterunkowe. W budynku należącym do Miasta na razie nie jest planowany generalny remont, ponieważ dawni właściciele zgłosili roszczenia.
Źródło: warszawa.naszemiasto.pl, szaryburek.pl
Czytaj też: Architektura | Kamienica | Miasto | Warszawa | Architektura w Polsce
