Powstanie dzisiejszego XI Liceum Ogólnokształcącego im. Mikołaja Reja wiąże się ze strajkami uczniów w Królestwie Polskim w 1905 roku. W reakcji na te wydarzenia wydano dokument, który zezwalał na nauczanie części przedmiotów w językach polskim i litewskim. W tym samym roku Kolegium Kościelne Zboru Ewangelicko-Augsburskiego w Warszawie przyjęło wniosek ks. Juliana Machlejda o wystąpienie do władz w celu uzyskania pozwolenia na otwarcie prywatnego zakładu naukowego męskiego z językiem wykładowym polskim.
1 września 1906 roku otwarto ośmioklasowe gimnazjum im. Mikołaja Reja, utrzymywane przez Zbór Ewangelicko-Augsburski w Warszawie. Pierwszym dyrektorem gimnazjum został Julian Machlejd. Początkowo do szkoły uczęszczało 200 uczniów. Kładziono w niej szczególny nacisk na wychowanie moralne i społeczne w duchu patriotyzmu i tolerancji religijnej. W okresie międzywojennym w placówce duże wpływy miała Narodowa Organizacja Gimnazjalna oraz Grupy Szkolne ONR.
Fot. whiteMAD/Mateusz Markowski
W 1939 roku, w pierwszych dniach wojny, budynek szkoły został przekazany polskim władzom wojskowym na szpital. Rok później rozpoczęło się tajne nauczanie (organizowano m.in. tajne matury). Podczas powstania warszawskiego budynek szkolny był terenem walk. Częściowo opanowany przez Polaków, częściowo przez Niemców, zyskał nazwę „Reduty Reja”. Po zakończeniu powstania część budynku szkolnego od ulicy Kredytowej do wysokości klatki schodowej została całkowicie zburzona. Podczas II wojny światowej zginęło ok. 300 nauczycieli, wychowanków i uczniów szkoły. Zniszczony gmach odbudowano jedynie w niewielkim fragmencie, w którym zajęcia wznowiono od 1949 roku. Placówka została upaństwowiona trzy lata później. W 1965 roku zakończono rozbudowę budynku szkolnego w kierunku ulicy Królewskiej.
Budynek w latach przedwojennych i obecnie. Źródło: NAC – Narodowe Archiwum Cyfrowe www.nac.gov.pl/ i whiteMAD/Mateusz Markowski
Budynek na przełomie lat 40. i 50. Zdjęcie (skan) pochodzi z tygodnika Stolica nr 42 (1856) 16.10.1983
Po przeszło stu latach, mimo licznych zmian historycznych i ustrojowych w Polsce, szkoła zachowuje swoje tradycje i pozostaje wierna wartościom, które przekazują sobie kolejne pokolenia jej absolwentów. Według rankingów Perspektyw XI Liceum Ogólnokształcące im. Mikołaja Reja znajduje się w czołówce warszawskich liceów. Jego dewizą, umieszczoną częściowo na fasadzie budynku, jest zwrot „MACTE ANIMO – SIC ITUR AD ASTRA” autorstwa rzymskiego poety – Publiusza Papiniusza Stacjusza. Można go tłumaczyć jako „Dalej młody człowieku – odwagi – tak idzie się do gwiazd!”.
Źródło: rej.edu.pl
Czytaj też: Architektura | Miasto | Historia | Edukacja | Warszawa | Architektura w Polsce
