To maleńki budynek. cerkiew filialna w Grzybowszczyźnie Starej zbudowana została w dwudziestoleciu międzywojennym. Dziś obiekt ma status zabytku. To kolejny zabtek województwa podlaskiego, który prezentujemy we współpracy z Wojewódzkim Urzędem Ochrony Zabytków w Białymstoku.
Cerkiew filialna pw. Narodzenia Świętego Proroka Jana Chrzciciela powstała z inicjatywy Eliasza Klimowicza, który na początku XX wieku uznawany był przez miejscową ludnosć za proroka Ilię. Inicjator wzniesienia świątyni otrzymał zgodę na budowę w 1904 r. Jednak wybuch I wojny swiatowej prace przerwano.
Szansa na dokończenie budowy cerkwi pojawiła się dopiero po zakończeniu działań wojennych. Przeszkodą były pieniądze – Eliasz Klimowicz nie zgromadził wystarczających środków na realizację. W efekcie postanowił sprzedać swoje gospodarstwo, a pozyskane w ten sposób środki przekazać na budowę. Formalnie władze II Rzeczpospolitej udzieliły zgody na budowę w 1926 r.
Architektura budynku jest świadectwem historii regionu. Jak informuje Wojewódzki Urząd Ochrony Zabytków w Białymstoku, budynek jest jedynym materialnym dokumentem pokazującym aktywność tak zwanej sekty grzybowskiej, której powstanie i funkcjonowanie wyrażało nastroje społeczne – tęsknotę miejscowej ludności za minioną epoką. Cerkiew stanowi istotny element tożsamości kulturowej i religijnej lokalnej społeczności. Do świątyni pielgrzymowali wierni z pobliskich miejscowości i wsi.
Budynek mimo że niewielki to jest bardzo urokliwy. Bryła złożona jest z korpusu głównego na planie czteroliścia zwieńczonego kopułą na sześciobocznym tamburze oraz dostawionej od południa trójkondygnacyjnej wieży. W każdej absydzie znajdują się symetrycznie rozplanowane otwory okienne w kształcie prostokąta, zamknięte półkoliście, otoczone profilowaną opaską, pod którymi profilowany gzyms odcinkowy wsparto na dwóch konsolach. Korpus główny zwieńczono wydatnym profilowanym gzymsem.
W latach 2011-2012 budynek został gruntownie wyremontowany. Odnowiono wtedy elewację, kopułę i krzyże. Dodatkowo wzmocniono całą konstrukcję i wymieniono pokrycie dachu. W budynku cerkwi wykonano nową stolarkę okienną i drzwiową. Cerkiew została wpisana do rejestru zabytków województwa podlaskiego 7 lutego 2011 r.
źródło: Wojewódzki Urząd Ochrony Zabytków w Białymstoku
Czytaj też: Renowacja | Drewno | Zabytek | Ciekawostki | whiteMAD na Instagramie
