To jedno z najbardziej malowniczych, zielonych miejsc w Warszawie. Dolina Szwajcarska powstała w 1786 r. Ma reprezentacyjny charakter, wpływa na to otoczenie historycznych budynków. Mazowiecki Wojewódzki Konserwator Zabytków właśnie wpisał ją do rejestru zabytków.
Park Dolina Szwajcarska ma bogatą historię. W XVIII wieku planowano w tym miejscu budowę kościoła, wykonano nawet wykop pod fundamenty. Do budowy jednak nigdy nie doszło.
Pierwszą właścicielką terenu była Elżbieta Lubomirska, która sprzedała Ujazdów królowi Stanisławowi Augustowi Poniatowskiemu. Król w 1768 roku podarował teren ojcom Bazylianom. To oni chcieli zbudować tu kościół. Nie zebrali jednak odpowiedniej kwoty na budowę, prace zakończyły się na wykonaniu wykopów, co wpłynęło na późniejsze ukształtowanie parku, które możemy oglądać do dziś.
W kolejnych dekadach teren przechodził z rąk do rąk. W 1825 r. wydzierżawił go kapitan saperów Wojska Polskiego – Stanisław Śleszyński, który wybudował pałacyk u zbiegu dzisiejszych ulicy Pięknej i al. Ujazdowskich. W tym samym roku na pozostałym terenie kapitan założył ogród. Atrakcją dla ówczesnych mieszkańców Warszawy były organizowane tam koncerty orkiestry.
Kapitan Śleszyński sprzedał Dolinę Szwajcarską w 1852 r. Teren podzielił na dwie części. Pierwsza z pałacykiem trafiła w ręce małżeństwa Dziechcińskich, a druga z ogrodem do małżeństwa Winnickich. Już trzy lata później tuż obok zbudowano największy w Warszawie budynek koncertowy (Salon Wielkiej Alei), który zaprojektował Ignacy Esmanowski.
Miejsce ciągle służyło odpoczynkowi i rozrywce. W latach 80. XIX wieku teren wydzierżawił dyrektor Cyrku Letniego Salomonsky, niedługo potem Konstanty Kuziński, a od 1895 r. Warszawskie Towarzystwo Łyżwiarskie oraz niejaki Kożuchowski celem organizacji balów, zabaw i konkursów. Pod koniec XIX wieku część terenu zabudowano i wytyczono aleję Róż i ulicę Chopina.
Dolina Szwajcarska została zniszczona podczas II wojny światowej. Ocalało jedynie kilkadziesiąt drzew. Po wojnie park odbudowano według projektu Zygmunta Stępińskiego, Władysława Niemirskiego i Zygmunta Hellwiga i otwarto w 1950 r. Wtedy też miejsce ozdobiły dwie rzeźby autorstwa Romana Łukijanowa – ,,Chłopiec z żółwiem” oraz „Chłopiec z krokodylem”. Rzeźby umieszczono na postumentach w ramie fontanny. Dolina Szwajcarska w takiej formie przetrwała do dziś.
Kompozycja założenia Doliny Szwajcarskiej jest unikalna i stanowi ważny element dziedzictwa kulturowego zarówno przed- jak i powojennej Warszawy. Park reprezentuje duże wartości historyczne i naukowe, zarówno jako przedmiot badań historii dóbr Ujazdowskich jak i przemian przestrzennych Śródmieścia Południowego. W terenie bez problemu można zidentyfikować szereg ważnych elementów kompozycji XIX-wiecznego oraz socrealistycznego założenia parkowego. Obecny kształt Doliny Szwajcarskiej jest wynikową wielu burzliwych zmian na przestrzeni czasu. Jednocześnie elementy zagospodarowania i kompozycji parkowej powstałej w latach 50. XX w. zachowane są praktycznie w całości, w związku z czym mamy w tym przypadku do czynienia z podwójnym walorem historycznym i naukowym omawianego obszaru: jako relikt pierwotnego, XIX-wiecznego założenia ogrodowego oraz jako niemal całkowicie zachowanej, socrealistycznej kompozycji parkowej, wkomponowanej w istniejącą strukturę – informuje prof. Jakub Lewicki, Mazowiecki Wojewódzki Konserwator Zabytków.
źródło: Zarząd Zieleni m.st. Warszawy, Mazowiecki Wojewódzki Konserwator Zabytków
Czytaj też: Place, Skwery, Parki | Warszawa | Zabytek | Miasto | Historia | whiteMAD na Instagramie
