„Krakowski drapacz chmur” – dawny budynek KKO przy pl. Szczepańskim

Dawny budynek KKO w Krakowie to jedyny wysokościowiec w obrębie plant. Ten siedmiopiętrowy gmach, mieszczący się przy placu Szczepańskim 5 u wylotu ulicy Reformackiej, został zaprojektowany przez Fryderyka Tadaniera i Stefana Strojka. Oddano go do użytku w 1935 roku. Już podczas budowy, ze względu na wysokość, podejmowano próby przerwania budowy 6. i 7. kondygnacji, które ostatecznie się nie powiodły. Była to jedna z najbardziej kontrowersyjnych inwestycji budowlanych w międzywojennym Krakowie. Przed wojną obiekt popularnie nazywano „krakowskim drapaczem chmur”.

Idea wzniesienia niebotyku należącego do Komunalnej Kasy Oszczędności Powiatu Krakowskiego pojawiła się na początku lat 30. XX w. Spółka nabyła więc narożną działkę zabudowaną niskim obiektem, by wznieść w tym miejscu symbol swojej potęgi – siedmiopiętrowy apartamentowiec. Lokalizacja nie była bez znaczenia, na budowę obiektu wybrano reprezentacyjny plac Szczepański.

Gmach KKO w 1936 r. Źródło: NAC – Narodowe Archiwum Cyfrowe, Sygnatura: 1-G-6146-4

Projekt zatwierdzonego w 1932 roku budynku charakteryzował się nawarstwionymi poziomami, osiągającymi swoją kulminację w narożniku z wejściem głównym, zwieńczonym okrągłą wieżycą. Plany uwzględniały również budowę tarasu na dachu i obszernej przestrzeni handlowej na parterze. Nowoczesna była miała zostać wzniesiona w technologii ISTEG, tej samej, przy pomocy której powstał słynny warszawski Prudential. Po rozpoczęciu prac okazało się jednak, że zaprojektowany gmach jest za wysoki, i to o całe 9 metrów, niż pozwalały przepisy. Architekci zostali zmuszeni do przeprojektowania obiektu, lecz finalnie KOPK dopięła swego i nad historyczną zabudową Starego Miasta wyrósł siedmiopiętrowy niebotyk, ku wielkiemu niezadowoleniu krakowian.

Modernistyczny obiekt nie wkomponował się w historyczną tkankę placu Szczepańskiego i całkowicie ją zdominował. Stan ten trwa do dziś, gdyż wbrew przekonaniom Tadaniera i Strojka, w okolicy nie wyrosły kolejne wysokie obiekty. Władze miasta, być może nauczone na błędzie z placu Szczepańskiego, zaczęły uważniej dbać o charakter i skalę zabudowy wokół plant. Choć oddany ostatecznie do użytku w 1935 roku wieżowiec wzbudził mnóstwo kontrowersji, jego architektura, styl i jakość wykonania są do dziś godne podziwu. Pierwsze dwie kondygnacje wyłożono dolomitem diploporowym, a wewnątrz zaprojektowano 22 przestronne, jasne i luksusowe mieszkania. Na parterze otwarto pięć dużych i eleganckich lokali handlowych. Mieszkańcy mieli do dyspozycji wszelkie dostępne ówcześnie luksusy i udogodnienia, w tym windę.

Na przestrzeni lat wieżowiec wielokrotnie zmieniał swoje przeznaczenie. W wyniku tych zmian piękne apartamenty podzielono na pomieszczenia biurowe pozbawione wyrazu, a ich cały modernistyczny wystrój i wyposażenie przepadły. Do dziś zachowała się jedynie winda. Elewacja zaniedbanego obiektu przeszła w 2017 roku kapitalny remont.

Źródło: szlakmodernizmu.pl, architektura.muratorplus.pl

Czytaj też: Architektura w Polsce | Zabytek | Historia | Modernizm | Kraków

Temat: Dawny budynek KKO przy pl. Szczepańskim w Krakowie