Etnocentrum Ziemi Krośnieńskiej zaprasza na pierwszą w takiej skali wystawę współczesnej sztuki łemkowskiej pt. „Przestrzeń zewnętrzna i wewnętrzna. Obrazy Łemkowszczyzny w sztuce współczesnej“. Jest to opowieść o pamięci i jej uniwersalności w kontekście tworzenia współczesnej tożsamości łemkowskiej.
Przeprowadzona w 1947 roku przez władze komunistyczne, na wzór sowiecki, akcja „Wisła”, wywołała trwałą zmianę w strukturze społecznej, kulturowej i gospodarczej objętych nią terenów. Grupy narodowościowe objęte czystką etniczną przymusowo przesiedlano pozbawiając domów, dobytku a przede wszystkim korzeni.
Łemkowie byli jedną z grup, którym przypisano tożsamość ukraińską. Przymusowe wysiedlenia pozbawiły ich ojczyzny, zaplecza kulturowego i tożsamościowego a późniejsze działania asymilacyjne, możliwości pielęgnowania i rozwijania rodzimej kultury i tradycji.
Tytuł wystawy nawiązuje do filmu Andy’ego Warhola „Outer and Inner Space”, którego premiera odbyła się w Nowym Jorku w styczniu 1966 roku. Nie udostępniano go przez ponad 30 lat, aż do 1998 roku, kiedy to został odrestaurowany przez Muzeum Sztuki Nowoczesnej w Nowym Jorku i miał swoją premierę jako instalacja w Whitney Museum of American Art w październiku 1998 roku.
Jak sugeruje tytuł wystawy, przestrzeń zewnętrzna i wewnętrzna dotyczy przede wszystkim osobistej (wewnętrznej) i materialnej (zewnętrznej) sfery życia społecznego. Pokazywane prace łemkowskich i polskich twórców są umiejscowione pomiędzy tymi dwiema przeciwstawnymi sferami i operują na czymś w rodzaju terytorium pośredniego.
Splot okoliczności historycznych i politycznych sprawił, że sztuka łemkowska nie jest w Polsce znana. Łemkowyna od dawna inspiruje polskich artystów, ale już dla twórców łemkowskich zabrakło miejsca w polskich kolekcjach muzealnych. Wystawa jest zatem próbą wyeksponowania ich twórczości. Tytuł wystawy jest także postulatem, by przyjrzeć się łemkowskim i polskim artystom chcącym zachować pamięć, a także temu, co obecność Łemków – lub częściej ich nieobecność – mówi o kondycji państwa lub szerzej, współczesnej kultury.
Na wystawie prezentowane są prace następujących artystek i artystów:
Mikołaj Fedak, Jakub Jakubowicz, Bogdan Kareł, Ewelina Kogut, Teodor Kuziak, Marzena Majka, Władysław Rewak, Andryj Suchorski, Katarzyna Szweda, Michał Szymko, Joanna Śpiak, Dawid Zdobylak, Anna Maria Zygmunt.
Kurator: Michał Szymko
