W Przemyślu na elewacji kamienicy przy ul. Grunwaldzkiej 24 zakończona została konserwacja, podczas której odnowiono dekoracje i szyldy reklamowe pochodzące z XIX w. Napisy oraz pasowa dekoracja malarska odkryte zostały podczas prac remontowych i znajdują się na parterze elewacji frontowej budynku.
W wyniku przeprowadzonych badań konserwatorskich ustalono, że pochodzi ona z końca XIX w. Nowo odkryte napisy reklamowe oraz dekoracja w formie ukośnie uformowanych pasów w kolorach żółto-czarnych, przypisanych austriackiej, cesarskiej rodzinie Habsburgów, również może potwierdzać datowanie najstarszych napisów reklamowych, gdzie mieścił się wyszynk.
Fot. Arsem Konserwacja Dzieł Sztuki
Ustalono, że najstarsza dekoracja łączy się z najstarszą stratygraficzną warstwą tynku i formalnie łączyła się z prowadzonym w kamienicy wyszynkiem, do którego prowadziło nieistniejące obecnie wejście. Na boniach umieszczone były napisy majuskułą, wykonane czarną farbą na tle w ukośne pasy. Jeżeli czarna litera wypadała na czarnym tle pasa, wówczas w tym miejscu był on nieco rozjaśniony. Udało się ustalić, że po lewej stronie dawnego wejścia do lokalu w układzie pionowym reklamowane było:
PIWO
PILZNEŃSKIE
OKOCIMSKIE
KRASICZYŃSKIE
Po prawej stronie:
WYSZYNK
RÓŻNYCH TRUNKÓW
i PIWO
FLASZKOWE
Konserwację wykonała firma Arsem Konserwacja Dzieł Sztuki, a finansowana została przez Wojewódzki Urząd Ochrony Zabytków w Przemyślu. Po konserwacji i odpowiedniej ekspozycji napisy wzbogacają historię miasta Przemyśla. Jest to ciekawa reklama historyczna baru – wyszynku z piwem, m.in. nieistniejącym już Krasiczyńskim i innymi trunkami z końca XIX w.
Dekoracje i szyldy przed i po renowacji. Fot. Arsem Konserwacja Dzieł Sztuki
Na tej samej elewacji po lewej stronie reklamy wyszynku istnieje kolejna reklama, także namalowana na boniach elewacji frontowej. W tym samym okresie lub nieco później istniała w kamienicy także inna działalność handlowa, o czym świadczą napisy w kolorze czerwonym wykonane majuskułą i minuskułą w języku polskim oraz jidysz. Reklamowano tutaj:
W języku polskim:
WSZELKIE PRZYBORY
do OŚWIETLENIA
JAKO TEŻ
rozmaite gatunki
MYDEŁ
Na najniższej boni natomiast napis w jidysz. Wyrazy, które udało się rozczytać z pomocą specjalistów od tego języka to:
הארט אונד אײנצעל
פעטראלעאום קערצע
צו דען בילליגסטען
Co można przetłumaczyć w ten sposób:
„hurtowa i detaliczna (prawdopodobnie “sprzedaż” – tu brakuje części wyrazu)
lamp naftowych
po najniższych (prawdopodobnie “cenach” – tu także brakuje części wyrazu).
Stan zachowania przed konserwacją dekoracji i napisów był na tyle dobry, że można było je w większości rozczytać i uzupełnić. Tynki miały tendencję do osypywania się i istniały liczne ubytki zarówno zapraw, jak i polichromii. W trakcie konserwacji polichromię oczyszczono, podklejono, uzupełniono ubytki a także wykonano retusz warstwy malarskiej. W ten sposób Przemyśl zyskał kolejny bezcenny zabytek.
Źródło: Arsem Konserwacja
Zobacz też: Elewacja | Metamorfoza | Renowacja | Zabytek | Ciekawostki
