Willa „Patria” zbudowana została w 1928 roku w Józefowie. Mazowiecki Wojewódzki Konserwator Zabytków właśnie wpisał budynek do rejestru zabytków nieruchomych województwa mazowieckiego.
Budynek znajduje się przy ulicy Sosnowej 29. Zbudowano go na terenie tak zwanej „Osady Śmiłowicze”. W dwudziestoleciu międzywojennym willa działała jako pensjonat. Najpierw pod nazwą „Patria”, a następnie „Liliana”. Odpoczywali tu weterani i emeryci związani z Stronnictwem Narodowo-Demokratycznym.
Tuż przed II wojną światową właścicielką budynku była Janina Stawicka, a sam pensjonat prowadziła Marianna Sygietyńska. Budynek zmienił przeznaczenie w 1950 r., kiedy powstały w niej mieszkania komunalne. Wcześniej duże i przestronne apartamenty podzielono na małe mieszkania. W środku zamontowano kuchnie, zamknięto amfiladę salonu, holu i bawialni na parterze. Remont dachu nastąpił w 1970 r. Usunięto wtedy doświetlające poddasze. Kolejna przebudowa nastąpiła w 2000 r., kiedy zabudowano taras.
Gmach stoi opuszczony od 2004 r. Przez ostatnie dwadzieścia lat w środku często przebywały osoby bezdomne. Wnętrze uległo degradacji, a część wyposażenia skradziono. Willa „Patria” to murowany budynek o dwóch kondygnacjach. We wnętrzach zachowały się egzemplarze stolarki drzwiowej: drzwi wewnętrzne jedno- i dwuskrzydłowe wykonane w konstrukcji ramowo-płycinowej z prześwitami i czterokwaterowym nadświetlem prowadzące na werandy i zachowane drewniane profilowane ościeżnice z nadświetlami wewnątrz.
Ze starych elementów wyposażenia, które przetrwały do dziś są między innymi piece z białych kafli, jeden z zaokrąglonymi narożnikami i drugi zwieńczony dekoracyjnym gzymsem. We wszystkich pomieszczeniach za wyjątkiem łazienki zachowane są oryginalne podłogi deskowe, a na podestach i w przedsionku płytki ceramiczne. Stropy nad piwnicą wykonano w postaci płyt ceramicznych, odcinkowych opartych na belkach stalowych.
Niestety stan techniczny budynku pozostawia wiele do życzenia. Na elewacji widać liczne złuszczenia, odspojenia jak i duże ubytki w tynku i detalach architektonicznych.
Willa „Patria” jest cennym przykładem charakterystycznej dla Józefowa historycznej zabudowy letniskowej. Posiada indywidualny wyraz artystyczny, o czym decyduje urozmaicona, starannie zaprojektowana bryła budynku, relacje między korpusem głównym a werandami, a także bogaty, wykonany różnorodnymi technikami detal architektoniczny. Dawny wygląd budynku widoczny jest w kompozycji reprezentacyjnej fasady o harmonijnej dekoracji elewacji. Budynek wyróżnia się również bogatą dekoracją reliefową o jednorodnej stylistyce inspirowanej bezpośrednio przedstawieniami tańczących kobiet zwanych „tancerkami Borghese” będących reliefem rzymskim z II w. n.e. czy przedstawieniami muz i masek teatralnych – opisuje prof. Jakub Lewicki, Mazowiecki Wojewódzki Konserwator Zabytków.
Konserwator wskazuje na wartość historyczną budynku. W jego opinii jest świadectwem rozwoju i przemian urbanistycznych wynikających z rozwijającego się ruchu budowlanego podwarszawskich miejscowości letniskowych. Dziś dla architektów i inżynierów willa jest źródłem wiedzy w zakresie stosowanych rozwiązań materiałowych, konstrukcyjnych i stylistycznych.
źródło: Mazowiecki Wojewódzki Konserwator Zabytków
Czytaj też: Zabytek | Pałac | Detal | Ciekawostki | Polecane | whiteMAD na Instagramie
