Zakończyła się rewitalizacja zabytkowego zespołu zabudowy urzędu ordynacji majątku Schaffgotschów z XVII/XVIII w. Karkonoski Park Narodowy stał się właścicielem terenu dziesięć lat temu. Dyrekcja postanowiła przekształcić obiekt na nową siedzibę oraz na Centrum Muzealno – Edukacyjne. Założeniem inwestycji była realizacja kompleksu samowystarczalnego pod względem energetycznym i wykorzystującego odnawialne źródła energii. Z kolei główne założenia konserwatorskie to zlikwidowanie wtórnych zabudowań i przybudówek oraz odtworzenie brył budynków gospodarczych z historycznymi formami dachów, pełna rewaloryzacja pałacu oraz zachowanych elementów zespołu.
Projektowanie zaczęło się w 2014 r. od konkursu architektonicznego. Wygrała go Pracownia Architektoniczna 1997. Najlepiej wpisała się w potrzeby programowe parku. Podjęła trafne decyzje projektowe, dotyczące w szczególności przestrzeni ekspozycyjnej, której cała koncepcja została podporządkowana. Doceniono także propozycje rewitalizacji całego założenia, zrównoważone, przyjazne środowisku, z odbudową nieistniejących obiektów we współczesnej formie włącznie.
Widok na odnowiony pałac i kamienne schody
Zespół zabudowy urzędu ordynacji majątkowej Schaffgotschów zlokalizowany jest w środkowej części Sobieszowa. Nieznana jest data wzniesienia zabudowy folwarku, przypuszczalnie funkcjonował już w XIV w. Pałac zbudowany w latach 1705-1712 według projektu architekta Eliasza Scholza z Bolesławca na zlecenie Antona von Schaffgotscha, stał się główną siedzibą urzędu majątku, a zarazem dominującym elementem zespołu. Pierwotnie zespół pałacowo-parkowo-folwarczny (do roku 1945) składał się z: pałacu – budynku zarządcy dóbr, niewielkiego parku zlokalizowanego na wzniesieniu przy pałacu, budynku pralni, budynku stangreta przy pałacu, a na dolnym tarasie z oficyny mieszkalno – gospodarczej mieszczącej dom stangreta, z powozownią i stajniami, małej stajni, domu zarządcy, spichlerza, stodoły oraz reliktów zniszczonego budynku browaru z przybudówką, mieszczącą wagę towarową na dolnym dziedzicu. Ruina starego domu stangreta została rozebrana około 1950 r.
Pałac przed i po renowacji
Budynek wejściowy i kamienne kolumny przed i po
Wielka Stajnia przed i po renowacji
Po 1945 r. w miejscu browaru zbudowano garaże (obecnie relikty ruin). Po 1945 r. ramach adaptacji do nowych form użytkowania (m.in. zmiana funkcji na szkołę o profilu rolniczym i weterynaryjnym), przeprowadzono szereg zmian w zespole. W budynku pałacu zniszczono pierwotną klatkę schodową oraz układ przestrzenny pięter wraz z wystrojem i wyposażeniem. W 1983 r. do pałacu dobudowano szkolny kompleks sportowy – salę gimnastyczną, łączącą się z bryłą pałacu. Przebudowano również szereg zabudowań towarzyszących pałacowi, czym zatarto ich pierwotne i historyczne cechy. Folwark po likwidacji szkoły na pocz. XXI w. pozostawał nieużytkowany, ulegając powolnej destrukcji i dewastacji. W 2013 roku przejęty został przez Karkonoski Park Narodowy, który podjął się podniesienia majątku z ruiny.
Pałacowy spichlerz przed i po remoncie
Pałacowy spichlerz przed i po remoncie
Dom Ogrodnika dawniej i obecnie
Pałac to najważniejszy obiekt w całym zespole. Odtworzono tam za pomocą współczesnych środków geometrię dawnej klatki schodowej i werandę. Parter został przeznaczony na ekspozycję poświęconą historii rodu Schaffgotschów. Na wyższych kondygnacjach znalazły się pomieszczenia biurowe KPN. Zwiększono podpiwniczenie i przeznaczono je na cele gospodarczo – techniczne. Oryginalne detale, sztukaterie i inne elementy zostały odtworzone i uzupełnione. W budynkach tworzących zespół zabudowy urzędu ordynacji majątkowej Schaffgotschów postanowiono odszukać ich pierwotne piękno i formę, którą utraciły w wyniku nietrafionych przebudów. W poddanych gruntownej renowacji obiektach znalazło się miejsce na przestrzenie wystawiennicze, sale konferencyjne, restaurację, pokoje gościnne czy pomieszczenia na warsztaty edukacyjne dla dzieci i młodzieży. Wszystkie te pomieszczenia znajdują się w historycznych obiektach, więc czuć w nich ducha dawnych czasów. Gdzie tylko było to możliwe, wyeksponowano zachowane elementy architektoniczne budynków. Dzięki temu, mimo przystosowania całego założenia do współczesnych wymagań i nowych funkcji, wyraźnie widać, gdzie się znajdujemy.
Opracowano i zagospodarowano także zróżnicowany wysokościowo teren, z majdanem pośrodku i parkiem. Cały kompleks kryje współczesną technikę służąca równowadze środowiskowej, opartą na energii odnawialnej.
Fotografie pochodzą ze zbiorów własnych KPN, Pracowni Architektonicznej 1997 oraz Pana Rafała Kotylaka i Pana Wojciecha Miastkowskiego.
Źródło: pa1997.pl, nj24.pl, kpnmab.pl
Czytaj też: Architektura | Metamorfoza | Renowacja | Zabytek | Historia | Pałac | Wille i rezydencje
