Zamek Kapituły Warmińskiej w Olsztynie został wpisany na listę pomników historii. Budynek został doceniony m.in. za zachowanie tkanki gotyckiej oraz za to, że żył tam i pracował Mikołaj Kopernik. To 125. zabytkowy obiekt z tym tytułem i siódmy na Warmii i Mazurach.
Gotycka warownia jest najstarszą budowlą w mieście. Powstała pomiędzy rokiem 1348 a 1353, gdy miasto uzyskało prawa miejskie. Zamek należał do kapituły warmińskiej, która podlegała wojskowej opiece zakonu krzyżackiego. Z tego względu odegrał sporą rolę podczas wojen polsko-krzyżackich.
Zamek w Olsztynie na tle miasta. Monika Towiańska, CC BY-SA 4.0, via Wikimedia Commons
W latach 1516–1521, z krótką przerwą, administratorem komornictwa olsztyńskiego był Mikołaj Kopernik. Do jego obowiązków należało m.in. osadzanie chłopów na opuszczonych gospodarstwach. W Olsztynie Kopernik prowadził na zamku obserwacje nieba, a na krużganku wykreślił tablicę, która prawdopodobnie pomogła mu wyznaczyć dzień równonocy wiosennej. Jest to jedyny zachowany do dziś element pomocy astronomicznej Kopernika. Z czasem obiekt utracił militarne znaczenie, a dla celów mieszkalnych stał się mało dogodny. W 1758 roku zbudowano nowe skrzydło pałacowe, jednocześnie likwidując podgrodzie i część murów. W latach 1901–1911, w związku wybraniem zamku na siedzibę prezydenta rejencji olsztyńskiej, przeprowadzono generalny remont zamku. Zmieniono wówczas nieco jego wygląd, jednak najcenniejsze cechy pozostały nienaruszone. W 1921 roku w salach zamku umieszczono muzeum, którym pozostaje do dziś jako Muzeum Warmii i Mazur.
Pomnikami historii w woj. warmińsko-mazurskim są także: pola Grunwaldu, Kanał Elbląski, Wzgórze Katedralne we Fromborku, zamek biskupów warmińskich w Lidzbarku Warmińskim i barokowe sanktuaria maryjne w Stoczku Klasztornym i w Świętej Lipce.
Oryginalna tablica astronomiczna Mikołaja Kopernika. Ludwig Schneider, CC BY-SA 3.0 via Wikimedia Commons
Jak podkreśla dyrektor Muzeum Warmii i Mazur Piotr Żuchowski, zamek został wpisany na listę pomników historii ze względu na wartości historyczne, artystyczne, naukowe oraz autentyczność obiektu jako cennego zabytku architektury gotyckiej i miejsca administracyjnej i naukowej działalności Mikołaja Kopernika. Mężczyzna zapowiedział również, że będzie dążył do tego, aby w województwie warmińsko-mazurskim w końcu pojawił się wpis na listę UNESCO. Miałoby się na niej znaleźć wzgórze fromborskie oraz zamek w Lidzbarku Warmińskim i w Olsztynie jako miejsca architektonicznie i czasowo związane ze słynnym astronomem.
Źródło: gazetaolsztynska.pl, muzeum.olsztyn.pl
Czytaj też: Architektura | Zabytek | Historia | Olsztyn | Cegła | Ciekawostki
