Lipiński Passage – wskrzeszenie warszawskich kamienic z końca XIX w.

·26 grudnia 2022

Warszawskie Śródmieście zostało w czasie II wojny światowej niemal doszczętnie zniszczone. Do ocalałych fragmentów dawnej stolicy można zaliczyć unikatowy, bo niemal w pełni zachowany fragment południowej pierzei Alej Jerozolimskich. Tuż po wojnie mieściły się tam ambasady, popularne kawiarnie, hotele, sklepy i restauracje. Przedwojenne budynki po drugiej stronie alej zniknęły bez śladu, a na ich miejscu mamy dziś plac Defilad z Pałacem Kultury i Nauki. Ocalały fragment tworzą zaś gustowne kamienice, których ciąg zamyka Lipiński Passage, powstały po remoncie dwóch budynków z końca XIX w.

Historia Lipiński Passage (lub też Pasażu Lipińskiego) zaczyna się w 1897 roku. Wtedy to lokalny przedsiębiorca Józef Lipiński nabył działkę przy Alejach Jerozolimskich z przeznaczeniem pod budowę kamienicy. Budowa trwała dwa lata, a powstały budynek nazwano Pasażem Lipińskiego. Wzniesiono go w stylu eklektycznym. Gmach przetrwał II wojnę światową bez większych uszkodzeń, lecz wieloletni brak remontów i fakt, iż architekturę z II połowy XIX w. i początków XX powszechnie uważano za mało wartościową, (co dzisiaj może się wydawać szokujące) zakończyły się skuciem z elewacji balkonów oraz wszelkich ozdób, co miało miejsce w 1974 roku.

W 2007 roku obiekt stał się własnością spółki Reinhold, a po generalnym remoncie przeprowadzonym w latach 2009 – 2010 przekształcony został w butikowy biurowiec. Podczas remontu odtworzona została przedwojenna elewacja, na podstawie zachowanej dokumentacji fotograficznej i rysunkowej, a także zachowanych fragmentów. Do budynku wprowadzono współczesny i kontrowersyjny element w postaci nadbudowy. Na parterze i pierwszej kondygnacji kamienicy powstały powierzchnie usługowo-handlowe. Do części usługowo-handlowej należy również zadaszone podwórze kamienicy. Na pozostałych kondygnacjach znalazły się powierzchnie biurowe. O kamienicy było głośno w 2005 roku, kiedy jej nowy właściciel, fotograf Tomasz Gudzowaty chciał ją wyburzyć i postawić w jej miejscu biurowiec. Wydawało się, że Warszawa utraci kolejny bezcenny budynek. Kontrowersyjne plany pokrzyżował na szczęście konserwator zabytków, który wpisał obiekt do rejestru.

30 lipca 1938 roku i to samo miejsce obecnie. Przygotowania do pogrzebu lotników – Olimpiusza Nartowskiego, Zygmunta Zarzyckiego i Franciszka Panka – ofiar katastrofy polskiego samolotu pasażerskiego w Rumunii. W tle widoczne kamienice przy al. Jerozolimskich. Źródło: NAC

Kamienice w 1956 i 2022 roku.

Aleje Jerozolimskie w 1965 i 2022 roku.

Kamienice w 2006 i 2022 roku. Źródło: czarnota.org

Kamienice przed remontem w 2007 roku i obecnie, po remoncie. Źródło: czarnota.org

Pasaż Lipińskiego przed i po remoncie. Źródło: urbanity.pl

Obecny Pasaż Lipińskiego tworzy również eklektyczna kamienica Józefa Duzika z 1897 roku, stojąca pod adresem Aleje Jerozolimskie 61, która została przebudowana w 1927 roku wg projektu Bolesława Handelsmana i Bolesława Targowskiego. Należała ona niegdyś do Towarzystwa Ubezpieczeń „Warta”. Budynek podzielił los swojej sąsiadki i z powodu lat zaniedbań stracił blask i popadł w ruinę. Miał jednak więcej szczęścia niż kamienica nr 63, ponieważ nie skuto z niego zdobień. W latach 2009 – 2010 kamienica również przeszła remont i od tamtej pory razem z dawnym Pasażem Lipińskiego tworzą reprezentacyjny kompleks biurowo-usługowo-handlowy Lipiński Passage. Pieczołowite prace we wnętrzach, polegające na zachowaniu zabytkowych i najbardziej wartościowych elementów kamienic, zostały przeprowadzone zgodnie z projektem S.A.M.I. Architekci. Kamienice są jednymi z pierwszych budynków, które witają podróżnych przybywających do stolicy drogą kolejową i przez lata były niechlubną wizytówką Warszawy. Obecnie budynki można uznać za przykład doskonałego przywrócenia miastu unikalnej pamiątki przeszłości, a ich szyk i piękno pozwalają choć na chwilę przenieść się do Warszawy z dawnych lat.

Spodobał Ci się ten temat? Znajdziesz u nas więcej historii związanych z warszawskimi kamienicami! To może Cię zainteresować:

Czytaj też: Kamienica | Architektura