Decyzję o wpisie podjął prof. Jakub Lewicki, Mazowiecki Wojewódzki Konserwator Zabytków. Mozaiki znajdują się na stacjach metra Ursynów oraz Służew. Zdobią ściany peronów oraz stref prowadzących do wind.
Mozaiki trafiły na listę zabytków ruchomych województwa. O potrzebie ich prawnej ochrony wnioskowali członkowie Stowarzyszenia Kolekcjonerzy Czasu. Zdobienia choć podobne, to różnią się układem i kolorystyką.
Mozaika na stacji metra Ursynów utrzymana jest w czerwieniach, żółciach, brązach i pomarańczach. W niektórych miejscach tonację barw przełamano szarymi płytkami. Mozaika na stacji Służew jest jaśniejsza. Wykonano ją z żółtych, czerwonych, brązowych, pomarańczowych i błękitnych płytek. Na obu stacjach dojścia do wind wyłożone są płytkami w jednym kolorze. Mozaikę na stacji Ursynów zaprojektował Andrzej Drzewiecki, a na stacji Służew – Krzysztof Jachiewicz.
Wartość historyczna okładzin ceramicznych opiera się na fakcie, iż wystrój mozaikarski stacji „Ursynów” i „Służew” stanowi relikt ambitnych planów klasy politycznej okresu stanu wojennego, gdzie przy jednoczesnym terrorze państwowym dla legitymizacji rządów miał być zbudowany system komunikacyjny znacząco podnoszący standard życia części mieszkańców stolicy. Ówczesny rząd wybrał swobodną estetykę odpowiadającą zachodnim realizacjom – ściany zatorowe stacji „Ursynów” i „Służew” przypominają ceramiczne kompozycje autorstwa wybitnego brytyjskiego artysty Paula Huxleya na stacji „King’s Cross” w Londynie. Dekoracje obu stacji metra są bezcennym i unikatowym świadectwem sztuki nowoczesnej z mecenatu opresyjnego państwa. Jako samodzielne dzieła sztuki świadczą o propagandowym wymiarze realizacji metra, które ze względów ekonomicznych otwarto dopiero w 1995 r. Dzieło zrealizowane w latach 90. XX w. w ramach inwestycji z początku lat 80. XX w. przynależy pod względem historycznym do poprzedniej epoki – PRLu i jest bezpośrednio związane z wydarzeniami Stanu Wojennego – tłumaczy prof. Jakub Lewicki, Mazowiecki Wojewódzki Konserwator Zabytków.
Autorzy mozaik zaprojektowali zdobienia jako system abstrakcyjnych kompozycji. Płytki ułożone są w dynamicznej formie i są formą tchnięcia w stacje metra nowoczesnego wystroju. W kilku fragmentach płytki są ryflowane, co dodaje im ekspresji.
Teraz podróżując I linią warszawskiego metra można zerkać na dzieła i podziwiać jego elementy niczym eksponaty w galerii sztuki. Artystyczna wartość mozaik rośnie zwłaszcza, że w całym systemie I linii metra istnieją zaledwie dwa wystroje ceramiczne w całościowej koncepcji plastycznej.
Samo powstanie mozaik jest już ciekawe. Ich początek sięga końca lat 70. XX wieku, kiedy ogłoszono konkurs na wystrój stacji. Projekt został zmieniony w czasach stanu wojennego, a realizacji doczekał się dopiero w połowie lat 90.
Czyni to z opracowania plastycznego stacji „Ursynów” i „Służew” dzieło przełomu – okresu burzliwej transformacji. Dekoracje stanowią dowód demokratyzacji społeczeństwa, o czym świadczy też samo dzieło, np. specjalne opracowanie plastyczne dojść do wind – dodaje prof. Jakub Lewicki.
PS zabytkowe elementy zdobią też stację Warszawa Śródmieście. Pisaliśmy o tym TUTAJ
zdjęcia: redakcja whiteMAD
źródło: Mazowiecki Wojewódzki Konserwator Zabytków
Czytaj też: Warszawa | Komunikacja miejska | Zabytek | Detal | Mozaika | whiteMAD na Instagramie
