Decyzję, by nastawnia na dworcu Warszawa Zachodnia została objęta ochroną podjął prof. Jakub Lewicki, Mazowiecki Wojewódzki Konserwator Zabytków. Nastawnia położona jest przy ulicy Tunelowej 8 i zbudowana została w 1965 roku.
Nastawnia położona jest na terenie stacji Warszawa Zachodnia. Zbudowana została w latach 60. XX wieku w ramach modernizacji dworca. Nastawnia zastąpiła wcześniejszą konstrukcję z lat 30. XX wieku. Koncepcja modernistycznej wieży opracowana została w Biurze Projektów Kolejowych.
Obiekt położony jest między peronami 8 i 9, co dawało możliwość bezkolizyjnej rozbudowy dworca w przyszłości. W pierwszym dziesięcioleciu XXl w. przystąpiono do generalnej modernizacji stacji kolejowej. Zgodnie z projektem przy ul. Tunelowej wzniesiono nowy budynek techniczny, do którego przeniesiona zostanie nastawnia, po oddaniu go do użytku.
Budynek nastawni dysponującej WZD składa się z głównego pomieszczenia w kształcie spłaszczonego cylindra o średnicy ok. 12 metrów osadzonego na wsporniku o wysokości ok. 10 m, z przylegającą do niego klatką schodową założoną na rzucie prostokąta o wysokości ok. 15 m. Pomieszczenie nastawni niemal na całej szerokości doświetlono rzędem okien z PCW. Pierwotnie nastawnia pomalowana były na jasny kolor, słupy miały kolor ciemniejszy. W obiekcie zachował się czytelny oryginalny układ funkcjonalno-przestrzenny z główną salą oraz pomieszczeniem socjalnym, niewielkim korytarzem prowadzącym na podest klatki schodowej i pomieszczeniem sanitarnym – opisuje prof. Jakub Lewicki.
Budynek jest w dobrym stanie technicznym. Jego wygląd nawiązuje do innych projektów realizowanych w tym czasie przez koleje polskie. To obecnie jedyna pozostałość niezrealizowanej koncepcji urbanistycznej dworca kolejowego z lat 60. i 70. XX wieku. Nastawnia ilustruje ważny etap prac koncepcyjnych związanych z rozwojem zachodniego węzła komunikacyjnego, czego dowodem jest wybór lokalizacji (umożliwiający rozbudowę dworca) oraz nowoczesna stylistyka, która wyróżnia się spośród tego rodzaju budowli na terenie całego kraju wysokimi wartościami artystycznymi. Projekt budynku podporządkowany został jego przeznaczeniu, tj. zapewnieniu optymalnych warunków obserwacji ruchu pociągów.
Budynek na stałe wpisał się w krajobraz architektoniczny rejonu stacji kolejowej Warszawa Zachodnia. Jego wartość naukowa, wyrażają się w jego warstwie materialnej i w nowatorstwie projektu architektonicznego. To świadectwo świadomości projektantów, którzy uwzględniając planowaną rozbudowę dworca zaprojektowali budynek, zachowujący utylitarne wartości. Stanowi przykład ikonicznej architektury – dodaje Mazowiecki Wojewódzki Konserwator Zabytków.
Ponadto nastawnia stanowi źródło wiedzy na temat architektury tego okresu. Jest przykładem godnej do naśladowania umiejętności połączenia aspektów użytkowych z estetycznymi.
źródło: Mazowiecki Wojewódzki Konserwator Zabytków
Czytaj też: Warszawa | Zabytek | Dworzec kolejowy | Ciekawostki | whiteMAD na Instagramie
