Pawilon handlowy “Tęcza” na oświęcimskim rynku. Historię wyburzonego budynku przypomina ręcznie stworzona makieta

Pawilon handlowy “Tęcza” w Oświęcimiu wiele osób wspomina dziś z sentymentem. Budynek został nadbudowany w 1966 roku na niemieckim schronie przeciwlotniczym z czasów II wojny światowej i był w czasach PRL-u miejscem licznie odwiedzanym przez mieszkańców. Choć na stałe wpisał się w krajobraz Starego Miasta w Oświęcimiu, to pod koniec 2009 roku rozpoczęła się jego rozbiórka. Dziś nie ma już po nim śladu, jednak o budynku przypomina makieta znajdująca się od niedawna w pobliskim ratuszu. Powstała nieco przypadkowo, a jej twórcą jest Piotr Baryła.

Piętrowy obiekt znajdujący się w samym sercu oświęcimskiego rynku miał konstrukcję stalową. Przez lata znajdowały się w nim sklepy i punktu usługowe. W listopadzie 2009 roku, po odkupieniu obiektu od osób prywatnych, przystąpiono do jego rozbiórki. Ze względu na bliskie sąsiedztwo zabytkowych kamienic, nie było możliwe zastosowanie metody wybuchowej. “Tęcza” została rozebrana metodą chemiczną i klinów trójdzielnych. Niedługo później rynek gruntownie wyremontowano, a pawilon pozostał jedynie w pamięci mieszkańców.

Dzieje pawilonu upamiętnia jednak Muzeum Zamek w Oświęcimiu, w którym od niedawna można podziwiać “Tęczę” w miniaturze. Skąd jednak pomysł na stworzenie makiety budymodernizm w architekturzenku? Jak mówi jej twórca, Piotr Baryła, wszystko zaczęło się nie od samego budynku “Tęczy”, ale od modelu samochodu marki Żuk kupionego na straganie z myślą o jego odtworzeniu w miniaturze. – Kiedy autko było gotowe, doszedłem do wniosku, że dobrze byłoby zrobić do niego jakąś ciekawą podstawkę z czasów Polski Ludowej. Z początku myślałem o jakimś osiedlowym trzepaku, kiosku, czy fragmencie bloku z płyty. Szukając w Internecie inspiracji, natknąłem się na archiwalne zdjęcia pawilonu „Tęcza”. Bardzo spodobała mi się surowość tego socmodernistycznego projektu i tak pomysł z prostej podstawki pod Żuka, przerodził się w makietę całego pawilonu – mówił niedawno Piotr Baryła w rozmowie z Karoliną Wójcik, kierownik Działu Historii Miasta w Muzeum Zamek w Oświęcimiu.


Piotr Baryła, który na co dzień pracuje w archiwum Łódzkiej Szkoły Filmowej, na stworzenie makiety “Tęczy” potrzebował niemal roku. Nic dziwnego, jej projekt jest niezwykle drobiazgowy. – Najbardziej pracochłonny okazał się bruk. Zależało mi, by na makiecie podkreślić fakturę kostki i po kilku próbach zdecydowałem się na wykonanie go z gipsu. Gips wylewałem etapami, odciskając teksturę kostki przy użyciu specjalnego wałka w momencie gdy gips zaczynał wiązać, ale tuż przed jego pełnym utwardzeniem. Niestety ta metoda nie dawała pełnego pokrycia fakturą bruku i po utwardzeniu poprawiałem wiele miejsc, na których ślad się nie odbił, ręcznie grawerując linie przy użyciu różnego rodzaju narzędzi. Część z widocznych na makiecie elementów, takich jak donice na kwiaty, latarnie, kosze na śmieci czy budkę telefoniczną zaprojektowałem w trójwymiarze i wydrukowałem na drukarce 3D – opowiada Piotr Baryła i jak zaznacza, roślinność powstała z wykorzystaniem różnego rodzaju gąbeczek i posypek nanoszonych na szkielety drzewek czy kępki trawy, które imitują kwiaty. Studzienki kanalizacyjne wycięte i wygrawerowane zostały przy użyciu plotera laserowego. W stworzeniu makiety pomocne były fotografie i informacje o pawilonie dostępne w internecie. 

Więcej o budynku historii “Tęczy” będzie można dowiedzieć się już w najbliższą środe, 20 lipca podczas wydarzenia organizowanego z okazji czwartych urodzin muzeum w ratuszu na oświęcimskim rynku (o którym więcej pisaliśmy tutaj). W jego trakcie odbędą się zajęcia warsztatowe, plener malarski, a także multimedialna prezentacja historii pawilonu. Będzie można podziwiać również makietę stworzoną przez Piotra Baryłę, która znajduje się w ratuszowym muzeum (program urodzinowych atrakcji jest dostępny na stronie Muzeum Zamek). 

Warto odwiedzić to miejsce także w pozostałe dni wakacji, a więcej o atrakcjach miasta nad Sołą można dowiedzieć się z artykułu dostępnego w tym miejscu.

Tekst: Tomasz Kobylański, zdjęcia: materiały Muzeum Zamek w Oświęcimiu

Zobacz również:  Architektura | Sklep | Zabytek | Modernizm