Gropiusstadt w Berlinie to jedno z najsłynniejszych blokowisk Europy. Ten wyjątkowy eksperyment mieszkaniowy położony w południowej części Neukölln swoją sławę zawdzięcza między innymi temu, że to właśnie tam rozgrywa się akcja wydanej w 1978 roku powieści „My, dzieci z dworca ZOO”. Również tam nagrano zarówno film, jak i serial o losach głównej bohaterki, Christiane Felscherinow, powstałe na podstawie słynnej książki. Jaka jest historia utopijnego osiedla Waltera Gropiusa?
Gropiusstadt powstało w latach 60. i 70. XX wieku jako osiedle satelitarne na granicy z Brandenburgią. Olbrzymie wieże mieszkalne, gigantyczny blok „podkowa” na pięćset mieszkań, duże, średnie i małe domy z betonu, w których w sumie znajduje się około 18 500 mieszkań, zaprojektował architekt Walter Gropius, założyciel Bauhausu. Osiedle Brit–Buchow-Rudow otrzymało w 1972 roku nazwę na cześć jego architekta – Miasto Gropiusa.
Fot. TM 09.2023/Warszawskie Blizny
Pierwotnie osiedle miało być niższe i bardziej rozległe, jednak budowa muru berlińskiego w 1961 roku sprawiła, że teren przeznaczony na osiedle skurczył się. W związku z tym konieczne było wznoszenie gęstszej zabudowy i wyższych budynków. Najwyższy wieżowiec osiedla – Wohnhochhaus IDEAL – budynek Idealny, stojący przy Fritz-Erler-Allee – ma 30 pięter. Ze swoimi 89 metrami jest jednym z najwyższych budynków mieszkalnych w Niemczech. Ostatecznie Gropius wyparł się przeprojektowanej, realizowanej formy osiedla. Zmarł podczas budowy w 1969 roku, a dzielnica została ukończona trzy lata później. W efekcie skumulowani na niewielkiej przestrzeni ludzie nie bardzo wiedzieli, co ze sobą zrobić. Dzieci krzątały się, często popadając w uzależnienia. Przyszłość była niepewna, a uczucie to potęgował przebiegający pod oknami mur.
Fot. Dirk Ingo Franke, CC BY-SA 4.0, via Wikimedia Commons
Wiele zrobiono na przestrzeni następnych lat, aby odczarować to miejsce i stworzyć je bardziej przyjaznym. Zmodernizowano publiczne tereny zielone, przeprojektowano place i stworzono grupy sąsiedzkie zarządzające poszczególnymi budynkami. Obecnie wielu najemców mieszkających w Gropiusstadt docenia swoje lokale z dużą ilością naturalnego światła i spektakularnymi widokami na miasto. Chociaż pierwotnie budowano je jako mieszkania socjalne, dziś mieszkania w Gropiusstadt nie wymagają już dowodu uprawniającego do najmu. Niedobór mieszkań w stolicy sprawia również, że Gropiusstadt znów staje się coraz bardziej atrakcyjną dzielnicą. W związku z tym, zmienia się jej struktura społeczna. Czynsze są nadal stosunkowo niskie, a bezrobocie niemal nie istnieje. Aby wypełnić otwarte przestrzenie, wzniesiono nowe budynki, a kolejne są na etapie planów. Oprócz przystępnych czynszów, dużą atrakcją jest główne centrum handlowe „Gropius Passagen”. Z powierzchnią handlową wynoszącą około 90 000 metrów kwadratowych jest to największe centrum handlowe w Berlinie i jedno z największych w Niemczech.
Fot. Gunnar Klack, CC BY-SA 4.0, via Wikimedia Commons
Dziś Gropiusstadt nie jest już negatywnym symbolem zachodnioeuropejskiego blokowiska, jakim było w latach 80. i 90. Wiele się tutaj zmieniło, miasto od początku nowego stulecia poświęciło masę uwagi i funduszy na rewitalizację dzielnicy. Obecnie osiedle jest czyste i zadbane, co więcej, bloki są odremontowane z poszanowaniem oryginalnej architektury, z zachowaniem kolorystyki i detalu. Nie spotkamy tu ścian spuchniętych od styropianu, pomalowanych na mało dobrane pastelowe kolory. Również stolarka okienna i drzwiowa zachowuje spójność i formę, nadaną jej dekady temu. Na trasie wzdłuż dawnego muru jest teraz ścieżka rowerowa, na polach wyrosły drzewa, a mieszkańcy wydeptali między nimi trasy spacerowe, by móc wyprowadzić psy. Wokół otworzono kafejki, sklepiki, warzywniaki, salony fryzjerskie itd. Powstało też połączenie z miastem linią U-Bahn.
Źródło: berlin.de, Warszawskie Blizny, architekturaibiznes.pl, berlinsko.com
Czytaj też: Architektura | Modernizm | Osiedle | Urbanistyka | Miasto | Blok | Berlin | Niemcy
