Restauracja Haasego w Parku Południowym to jeden z legendarnych wrocławskich lokali gastronomicznych. Imponujący gmach o pałacowej bryle z pięknymi tarasami powstał pod koniec XIX w. dla wrocławskiego browarnika Georga Haase. Rozmach restauracji i romantyczne położenie nad stawem przyciągały wówczas tłumy. Zniszczony w czasie II wojny światowej obiekt podzielił los wszystkich parkowych budynków użyteczności publicznej.
Park Południowy (niem. Südpark), mieszczący się na Krzykach, miedzy ulicami Sudecką, Karkonoską i Januszowicką jest jednym z największych i najbardziej malowniczych w całym mieście. W przeszłości panorama i zabudowa parku wyglądała zupełnie inaczej.
Restauracja Haasego i pawilon Schottländera widziane znad stawu na pocztówce z pocz. XX w. Źródło: Österreichischen Nationalbibliothek
Park nosił początkowo nazwę Miejskiego. Został założony w 1877 roku na terenach przekazanych przez znanego wrocławskiego kupca i filantropa Juliusa Schottländera, w zamian za przyłączenie Borku do miejskiej sieci gazowniczej, wodociągowej i kanalizacyjnej. W 1891 roku rajcy miejscy przeprowadzili międzynarodowy konkurs na zagospodarowanie zielonego założenia. Ostatecznie zrealizowana została koncepcja architekta krajobrazu Hugona Richtera oraz botanika Ferdinanda Cohna, którzy przenieśli na wrocławski grunt rozwiązania ogrodnicze wprost z Kolonii. Stworzyli park krajobrazowy z polanami i dużym stawem z wypożyczalnią łódek, nad którym wkrótce stanął jeden z największych w mieście lokali gastronomicznych – słynna restauracja Haasego, właściciela pobliskiego browaru. Gmach projektu znanego architekta Karla Klimma (autora wieży ciśnień przy al. Wiśniowej, o której pisaliśmy TUTAJ) był jedną z niewielu tego typu piętrowych budowli w przedwojennym Breslau.
Restauracja na pocz. XX w. i to samo miejsce współcześnie. Źródło: United States Library of Congress i Mój dawny Wrocław
Lata 1911 i 2023 – widok z tarasu Ludwiga Lansberga (Landsberg Terrasse) na miejsce, gdzie dawniej znajdował się Pawilon Schottländera. Źródło: Mój dawny Wrocław
Architekt w swoich dziełach reprezentował bardzo bogaty wachlarz form historyzmu z elementami secesyjnymi. Nad bryłą restauracji dominowała wieża z napisem “Anno 1898” oznaczającym datę budowy. Zarówno fasada, jak i wnętrza zostały wykończone drewnem i jasnymi tynkami. W dużych oknach pojawiły się witraże, a ściany restauracyjnych sal ozdobiono freskami o motywach flory i fauny oraz misterną stolarką. Na dachu, poza wysoką wieżą, pojawiły się też mniejsze, równie strzeliste konstrukcje. Część fasady wzniesiono w charakterystycznej technice tzw. muru pruskiego, co nadało budynkowi romantyzmu i swojskiego wyrazu. Poza dwoma naziemnymi poziomami miał również co najmniej dwa piętra znajdujące się pod ziemią. Podejrzewa się, że piwnice te nie były jedynie przeznaczone do celów gastronomicznych. Zdaniem badaczy historii Wrocławia zarówno ta restauracja, jak i Pawilon Schottländera były miejscem spotkań wrocławskich oficerów SS i agentów wywiadu – w specjalnej loży oddzielnej od reszty budynku dźwiękoszczelnymi szybami.
Widok na restaurację zza stawu na pocz. XX w. i to samo miejsce dziś. Źródło: Mój dawny Wrocław
Rok 1947 i 2021. Dzielnica Borek i Park Południowy. Ruiny restauracji Haasego zostały rozebrane, a na stawie pojawiły się po wojnie dwie wysepki. Źródło: Centralne Archiwum Wojskowe i Google Maps
Po zakończeniu wojny Park Południowy zmienił się niemal nie do poznania, tracąc wszystkie obiekty użyteczności publicznej oraz część sportową. Restauracja Haasego, w większości drewniana, spłonęła w 1945 roku. Jej wypalone mury rozebrano wkrótce później. Podczas prac budowlanych w 2004 roku odkopano m.in. kotły z restauracyjnej kuchni, zastawę i sztućce, oraz pozostałości piwnic. Obecnie znajduje się tutaj trejaż i pomnik Chopina.
Od 1995 r. park ma status zabytku przyrody. Rośnie w nim 109 gatunków roślin.
Źródło: wroclaw.naszemiasto.pl, kochamwroclaw.pl, Mój dawny Wrocław
Czytaj też: Architektura w Polsce | Place, Skwery, Parki | Historia | Wrocław | Miasto
